HEERSCHERS OVER
RISMND
250 JAREN RUSSISCHE
GESCHIEDENIS
douw*
IJ. J. Snictanic-Klinsky
Het winterpaleis te St. Petersburg met op den voorgrond de Alexanderzuil (naar een lithografie van Durana).
Alexander is reeds twee weken
dood en nog steeds weet Rus
land niet, wie de nieuwe Czaar
zal zijn: Constantijn of Ni-
colaas. De rijksraad, de senaat,
de synode en 'f leger hebben
den eed van trouw afgelegd aan
Constantijn, den tweeden zoon
van den vermoorden Czaar
Paul. Het was toen nog niet
bekend, dat deze reeds jaren
geleden afstand had gedaan van zijn erfrecht op
den troon. In een nagelaten schrijven van Alex
ander, dat in de Uspensky-kathedraal bewaard
werd, wees hij z'n broer Nicolaas als troon
opvolger aan.
Nloeilijkliecle»! bij Je
troonsbcstgging
Ticolaas weigerde echter den troon te bestijgen,
j^[ alvorens de schriftelijke verklaring, waarin
Constantijn van z'n rechten afzag, in handen
te hebben, 't Was noodzakelijk, dat Constantijn
persoonlijk te Moskou verscheen. Deze vertoefde te
Warschau, als stadhouder van 't Poolsche koninkrijk.
Rusland wachtte vol ongeduld op de ontknooping.
De koeriers snelden tussehen St. Petersburg en
Warschau over en weer, onder wie de jongste
broer van Alexander, grootvorst Michael. Constan
tijn weigerde te komen en deelde mede, dat zijn
vroegere verklaring en 't testament van den overle
den Czaar volstonden. Nicolaas bleef echter op 'n
formeel manifest aandringen.
Wie weet, hoe lang deze onderhandelingen tus
sehen de twee broers geduurd hadden, als niet gene
raal Dibitsch vanuit Taganrog een alarmeerend
schrijven had gezonden, dat Nicolaas tot handelend
optreden dwong. De generaal schreef, dat men on
mogelijk langer mocht talmen, daar de samen-
ZEVENTIENDE VERVOEG
zwering der officieren, die in 't Zuiden begonnen was,
op de hoofdstad was overgeslagen, zoodat te St.
Petersburg ieder oogenblik onlusten konden uit
breken. Nicolaas aarzelde nu niet langer.
Hij liet zich door geen enkele waarschuwing meer
weerhouden de macht aan zich te trekken. Hij wist
zeer goed, dat hij door z'n militaire strengheid en
door z'n vasthoudend karakter allerminst populair
was en dat 't leger, hetwelk door zijn broer Alexander
verwend was, hem niet als heerscher op den Rus-
sischen troon wenschte.
De nieuwe Czaar zond korte, strenge bevelen naar
de drie haarden der samenzwering Moskou, Koersk
en Odessa. Hij gaf daarbij aan 't oppercommando
dezer steden de volmacht om de verdachte officieren
bij de minste aanleiding daartoe gevangen te zetten.
Nicolaas besloot te St. Petersburg zelf door energiek
op te treden mogelijke onlus
ten te voorkomen.
Uit welke kringen stamden
de samenzweerders Bij het
achtervolgen van Napoleon wa
ren de Russische troepen bekend
geraakt met die geestesstroo-
mingen, die Alexander uit den
grond van zijn hart haatte. Zij
maakten daar kennis met de
ideeën der Fransche revolutie,
begrippen van vrijheid en humaniteit.
Tegelijk met de terugkeerende legerscharen dron
gen talrijke revolutionnaire geschriften en nieuwe
levensopvattingen Rusland binnen. Het waren niet
uitsluitend jeugdige heethoofden, die deze nieuwe
denkbeelden stormachtig aanhingen en propa
geerden. Ook bezadigde, verdienstelijke mannen,
zooals de vleugeladjudant van Kutusow, vorst
Sergei Wolkonsky en andere hooge officieren, gingen
over tot het stichten van 'n nieuwe beweging, wier
ideaal en einddoel het was den menschen op aarde
zooveel mogelijk geluk té bezorgen.
Zij oefenden vooral critiek uit op de ambtenaren,
die zich gemakkelijk lieten omkoopen, op de ge
brekkige rechtspraak, op de smadelijke lijfeigenschap
en het analphabetisme. Zij trokken in korten tijd
zeer vele aanhangers en uit dit milieu stamden
de eerste samenzweerders.
Men was het in deze oppositiekringen nog niet
eens over de keuze van regeeringsvorm in Rusland.
Sommigen spraken zich uit voor de constitutie,
anderen wilden 'n republikeinsch bewind naar het
voorbeeld der Vereenigde Staten van Amerika. Ook
over de middelen om het doel te bereiken werd nog
hevig gedisputeerd. De idealisten schrokken voor
iedere geweldpleging terug, de fanatici echter zagen
hierin de beste methode en zouden gr niet voor terug
deinzen den Czaar te vermoorden.
Er bestond echter geen hecht verband tussehen
de samenzweerders en het volk, laat staan tussehen
