GREAT EASTERN
Het verhaal van een
technisch wonder
DOOR FRITZ ROTHGIESSER
DE BOUW WORDT VOORTGEZET
Pjïf*p*n
L>e boeg van de „Great Eastern" met een der geweldige ankers. De hierboven gereproduceerde, lithografie
dateert uit het jaar 1867toen de bemanning van de „Great Eastern" er in slaagde een op den bodem van
den Atlantischen Oceaan rustenden, afgebroken telegraafkabel op te visschen en te herstellen. Hiermede werd
de dubbele verbinding tusschen Engeland en Amerika een feit.
Na het faillissement van de Eastern Stenm
Navigation Company was het afgeloopen met
de uitstapjes naar Millwall, waar de enorme
romp van het nieuwe schip in aanbouw was.
Vertwijfeling en hittere stemming deden hun in
tree' in vele huizen. Het ondier slokte niet alleen
geld op. levensgeluk en hoop. maar zelfs menschen.
Want het hoekte meer dan een dood onder de
aandeelhouders op zijn rekening.
Wie den romp zag, balde al de vuisten van ver,
vervloekte de tijdsomstandigheden en de
heele techniek, die geen verlichting brachten
of uitkomst, maar wel nood en armoede.
Er was echter één kring, waarin de stemming naar
het zonnepunt steeg. Het was de kring dergenen die
zich van meet af aan op den achtergrond hadden ge
houden, te Vauxhall en ook later, de kring van finan
ciers en bankiers uit de Thread needlestreet en uit de
Cornhillstreet. Zij waren het, die nu den room van de
melk gingen scheppen en verwachtten dat hun uur
weldra ging slaan. Een consortium van bankiers nam
voor een prikje den scheepsbouw over van de
failleerende maatschappij en stichtte een nieuwe
reederij, de „Great Eastern Steam Ship
Company."
Twaalf millioen shilling waren naar de
maan, maar Brunei kon doorgaan met den bouw
van zijn schip.
Een sensatie, één opwindende gebeurtenis was
genoeg om de Londenaars alles te doen vergeten en
vergeven. En daar hoorde het van stapel loopen
van het grootste schip dan ook zeker toe. Alles
wat beenen had was dan vrijwel ook present op
den dag van het groote gebeuren, behalve dan
misschien de kleine aandeelhouders, die hun spaar-
duiten hadden zien opgaan in planken en bouten.
Weken voor 3 Augustus 1857 werd er slechts over
één onderwerp gesproken vanwaar zou men het
afglijden van den reus het best kunnen volgen f De
meeningen hierover waren zeer verdeeld. Sommigen
dachten aan een bootje op de Theems, anderen aan
een of ander hooggelegen punt van een fabrieksge
bouw.
Op 1 Augustus begon de uittocht uit de stad.
Café's en hotels waren tot de nok toe gevuld. De
paar nachten voor het te water laten werden door
gebracht in tenten en barakken, die inderhaast
waren getimmerd.
Toen op 3 Augustus de warme zomerzon doorbrak
stond tot op een mijl voor en achter Millwall de oever
van de Theems bezaaid met een dicht op elkaar
geperste menschenmassa,
die trillend van zenuw
achtige opwinding de laat
ste voorbereidingen gade
sloeg. Ook de Theems zelf
was, tot op een stuk vlak
voor de werven, volgepropt
met bootjes van allerlei slag.
Het groote moment was
bepaald op 's middags
twaalf uur. Om tien uur
verschenen de «eregasten
en elk rijtuig werd met
donderend gejubfl begroet.
Brunei was dag en nacht
in 't. getouw en nergens te
zien
De koningin en de prins
gemaal waren verhinderd
de gebeurtenis hij te wonen,
maar koningin Victoria had
de hertogin van New Castle
opgedragen haar te ver
tegenwoordigen. Zij was
vergezeld van den prins
van Wales en lord Palmer-
ston, minister van buiten-
landsche zaken.
De menigte kon verder
tal van bekende persoon
lijkheden bewonderen, de
meest bekende tooneel-
spelers en -speelsters, zan
gers, professoren der uni
versiteit, vreemde diplo
maten, en zoo voort. Het
was een schouwspel zooals
men het sinds de opening
van het Kristalpaleis op
de eerste wereldtentoon
stelling te Londen nimmer
had meegemaakt.
Brunei was sinds vier
uur 's morgens ter been en hield toezicht op de
laatste maatregelen. Het schip lag met zijn flank
naar de rivier en zou dan ook aldus te water worden
gelaten. Om het kolossale gewicht van het schip te
kunnen dragen liet woog met de ingebouwde
machines 11000 ton bestond de helling uit ijzer
en de zwaarste stalen balken.
Brunei onderzocht de laatste houten keilen, de
zandzakken, die remmend moesten werken, en de
ijzeren hefboomen, die de keilen moesten uitstooten.
Tusschen de helling en de verhooging, vanwaar de
feestrede zon worden gehouden, had men een signaal-
installatie gemaakt.
Alles leek derhalve tot in de puntjes verzorgd,
want Brunei had alle reden om voorzichtig te zijn.
Hij stond voor het laatste bedrijf van wat hij als zijn
levenstaak beschouwde en er waren enkele factoren,
die zijn stemming drukten.
Vooreerst de kwestie der geperfectionneerde
stoommachines. Een Duitsclier Röntgen had
een patent op een zg. hoog- en laagdrukmachine
gekregen. Technisch noemde men ze compound-
machines.
Een perfectionneering die men als baanbrekend
moest beschouwen, en waardoor, op haast geniale
wijze, alle stoomverlies in de cylinders werd uitge
sloten en het brandstofverbruik tot op twee derden
werd teruggebracht. De „Great Eastern" was echter
nog uitgerust met de oude. machines, die James Watt
and Co. uit Birmingham had geleverd. De machines
zaten al ruim drie jaar in den romp en Brunei had
eerst enkele maanden tevoren over de nieuwe uit
vinding hooren spreken.
Een andere oorzaak voor zijn gedrukte stemming
was een moeilijk te definieeren algemeen gevoel van
onbehagen. Een gevoel, dat vermoedelijk samenhing
met de op handen liggende tewaterlating van den
reus. Brunei's blikken gingen voortdurend naar de
diclitopeengepakte menschenmassa op den tegen-
overliggenden oever.
Hij werd opgeschrikt uit zijn overpeinzingen door
een bode, die hem naar liet verhoog riep, dat tot, op
halve hoogte van het schip was opgericht.
De hertogin met gevolg was net aangekomen en
de plechtigheid kon beginnen.
Er boorde én hamerde echter iets in Bruuel's
gedachten. Hij liet den waardeerenden woordenvloed
over zich heengaan, hij hoorde de dooprede van
Thomas Hope en die van Russel en enkele vleiende
opmerkingen van lord Palmerston nauwelijks.
