Elisabeth, die wel wist, wie de gravin dit had inge
fluisterd, antwoordde, dat haar oudste juist wat op
krachten was gekomen en verandering van lucht
noodig had. Als de melk in Italië onbetrouwbaar
bleek, dan bleven er nog havermout, groenten,
fruit en allerlei andere voedingsmiddelen over. Er
bestond geen reden het, kind thuis te laten. Hiermee
was de zaak afgedaan.
Op den zeventienden November 1856 verliet
het keizerlijke paar AVeenen. Ilun eerste doel was
't Ursuhnenklooster te Eaibach, waar enkele neger
kinderen, die in den Oriënt op de slavenmarkt waren
gekocht, door de nonnen werden opgevoed. Elisabeth
wilde deze zwartjes zien.
Tot groote ontsteltenis van gravin Eszterhazy,
die dit alles haarfijn naar AATeenen berichtte, brachten
Elisabeth en haar dochtertje den middag door al
spelend met de ..wilden", terwijl Frans .Jozef aan
een winkel in de stad opdracht gaf om een wagen
vol speelgoed aan de kloosterdeur af te laden.
Het zou slecht met de dynastie afloopen, als
dergelijke onbehoorlijkheden aan de orde van den dag
kwamenI)e gravin kon niet veel goeds verwachten
van een reis, die met zulk een donker voorspel
begon.
Drie dagen later bereikten de keizerlijke reizigers
liet heerlijke Triest aan de Adriatische. Zee. De
zwartgouden vlag der Ilabsburgers overheersclite
in 't stadsbeeld, hier en daar kwam echter ook
de Italiaansche tricolore, het rood-wit-groen, waar
onder Mazzini en Garibaldi om de vrijheid voor hun
vaderland hadden gevochten, eer maarschalk Ra-
detzky hen had overwonnen, schuchter te voor
schijn. De Italianen, thans Oostenrijksclie onder
danen, wisten op listige wijze hun patriottisme te
vertolken, door de rood witte staatsvlag van Oosten
rijk vast, te maken op smaragdgroene luiken en
schuttingen
De burgemeester van Triest had besloten de hooge
gasten met groote feestelijkheden te ontvangen.
Zijn weïkomstrede zou worden gevolgd door een
militaire parade, een gala-diner en '11 soirée in de
opera. Bovendien zou er 's avonds aan de haven
vuurwerk worden afgestoken. In de baai lag een
versierd schip, de Galeggiante, voor anker, om liet
keizerlijke paar en zijn gevolg op een tocht op de
Adriatische Zee mee te nemen. Tusschen de slanke
masten hing een enorme kroon, waarvan de schitte
ring door meer dan duizend kristalprisma's verveel
voudigd werd. Het leek een schouwspel uit duizend
en-één-nacht.
Frans Jozef en Elisabeth waren zeer tevreden.
Indien deze ontvangst als een voorteeken mocht
worden beschouwd, dan
zou hun reis op 'n triomf
tocht gaan lijken.
Dat het bezoek aan
Triëst niettemin zoo slecht
afliep, was misschien aan
een booze tooverij der
negerkinderen toe te schrij
ven althans, dat was
de verklaring, die de gravin
gaf voor de ontstellende
reeks ongelukken. Aller
eerst ontplofte tegen den
middag het vuurwerk in
de opslagplaats, zoodat er
zelfs geen Romeinsche kaars
meer overbleef voor het
feest van dien avond. Ver
volgens braken er op ver
schillende punten in de
stad hevige branden uit,
ofschoon de bora, de noord
oostelijke moessonwind dier
streken, al sedert dagen
voor de meest volmaakte
windstilte had plaats ge
maakt. Ten slotte viel, zon
der dat iemand de oorzaak
ervan begreep, de kristal
len kroon op het dek van
de Galeggiante te pletter.
De branden konden, on
geacht den tijd van het jaar,
nog wel verklaard worden.
Het is mogelijk, dat vuur
werk ontijdig vlam vat en
dat zelfs bij windstilte
enkele vonken naar hier
en ginds dwarrelen. Maar
toen de burgemeester
J)e toekomstige bruid van
Charlotte ra
Elisabeth er van wilde overtuigen, dat een bries
de kroon naar beneden had doen komen, glimlachte
zij witjes. Het was duidelijk, dat er voor dit geval
geen natuurlijke verklaring mogelijk was. Er zou
'n storm voor noodig zijn geweest om de kleine
kabels, waaraan de kroon hing, ook maar in be
weging te brengen, laat staan het heele enorme
ding. Dit was sabotage en niets anders. Een dozijn
burgemeesters zou haar hierover geen andere mee
ning kunnen aanpraten.
Nu eerst begreep Elisabeth den ernst der Italiaan
sche reis. Dit was een pelgrimstocht, door het schul
dige geweten ingegeven.
In het gezicht van Frans Jozef stond vastberaden
heid te lezen. Hij was gekomen 0111 een eind te maken
aan de onderdrukking en hij zou zijn plan uitvoeren.
Eerst Triëst, dan Venetië, daarna Milaan....
De kans op bommen en anarchisten moest hij op
den koop toe nemen. Een koppige trots, die zich aan
Elisabeth meedeelde, dreef hem tot verder gaan,
waar anderen weifelden. Ook Sisi voelde de gevaren
van het spel, maar de inzet was het waard. Zij
wilde den keizer niet tegenhouden.
In Venetië, de stad der lagunen, was eveneens
'n grootsche ontvangst voorbereid. Het Oosten
rijksclie garnizoen had geen kosten gespaard, elke
brug en iedere dam, waarlangs de keizerlijke stoet
zou trekken, was rijk versierd. Kwartiermeester
baron van Heidt had het koninklijk paleis in gereed
heid'laten brengen. Maar evenals in Triëst waren
ook hier irriteerende, kleine moeilijkheden, te over
winnen. Heidt had bijvoorbeeld de paleiszaal in
het Oostenrijksclie rood en wit laten bekleeden.
Er moest nog een karpet komen te liggen, hetgeen
door een stoffeerderij zou worden verzorgd. De order
werd betrekkelijk prompt en vlug uitgevoerd. Maar
wie beschrijft de ontsteltenis van Van Heidt, toen
hij in de eetzaal kwam kijken en een karpet zag
liggen van het meest stralende en schaamtelooze
Italiaansche groen Met hardnekkige boosaardig
heid hadden de Italiaansche werklui hun driekleur
weer binnengesmokkeld
Dat de toejuichingen bij den keizerlijken intocht
maar zwakjes klonken, lag niet aan de plaatselijke
autoriteiten. Dezen hadden alles gedaan, wat in
hun macht was. Reeds weken voor het keizerlijke
bezoek hadden Oostenrijksclie gendarmen tot diep
in de provincie mannen en vrouwen gehuurd om
de mokkende stilte der Venetianen te overschreeu
wen met hun „Evviva In scharen waren zij naar
de stad gekomen en wachtten nu op het signaal
0111 uit de hun aangewezen barakken en huizen
naar buiten te stroomen en met schoone zakdoeken
(eveneens door de gezag
hebbers uitgedeeld) de
vorstelijke gasten juichend
toe te wuiven. Elk hunner
was tevoren met een flesch
Chianti en een blinkende,
nieuwe lire voor zijn bij
drage tot de algemeene
geestdrift beloond. Maar
toen op den vijfentwintig-
sten November de keizer
lijke bark de Piazetta van
San Marco naderde, sche
nen de boeren him wacht
woord vergeten. In plaats
van het bezielende Itali
aansche welkom, dat ver
wacht werd, hoorde men
slechts een bescheiden koor
van Duitsche „Hurra's".
Wel stormden de dorpelin
gen de straten in en renden
daar als razenden rond,
maar op het kritieke oogen-
blik gaven zij geen kik
zij werden in bedwang
gehouden door „het booze
oog" der Venetianen, dat,
naar zij beweerden, doode-
bjk was. De Britsche con
sul-generaal beschreef de
scène in een brief aan graaf
Clarendon met deze woor
den
„De eenige emotie, die
de bevolking toonde, was
nieuwsgierigheid naar de
keizerin, wier faam als
schoonheid haar vooruit
was gegaan
Maximïliaanprinses
n België.
Koning Leopold I van België, die er niet toe kon be
sluiten zijn dochter 'n gullen bruidsschat mee te geren.
Aan de bewondering voor Elisabeth viel niet te
twijfelen. Zij was grooteren welgevormder geworden
in deze laatste jaren, terwijl het goud van haar haren
in een diep kastanjebruin was veranderd, een nuance,
die bij Europeesche vrouwen maar zelden voorkomt.
Toen zij naast haar echtgenoot over het breede
plein van San Marco naar de kerk schreed, waar het
Te Deum zou worden gezongen, werd de ijzige
stilte door spontane kreten van bewondering ver
broken, terwijl hier en daar iemand uitriep
„Bellissima donna („AVat een mooie vrouw
Het was dus mogelijk, dat deze menschen voor
een oogenblik vergaten, dat zij de keizerin van
Oostenrijk was, dacht Elisabeth. Zouden die weini
gen, die haar deze vleiende woorden toeriepen,
hebben uitgesproken, wat de anderen dachten
Elisabeth gaf toe aan een opkomend gevoel van
ijdelheid. In de toekomst zou zij het nog herhaalde
malen beleven, dat het volk in haar niet de keizerin
zag, maar altijd en vooral de vrouw.
Deze kleine triomf maakte de beproeving, die
wachtte, niet lichter. Op de koele receptie van San
Marco volgden drie dagen, waarin niets gebeurde.
Waai' waren de oudsten van de stad, waar bleef de
adel van Venetië Waarom kwamen zij niet hun
opwachting maken De keizer was diep gegriefd
over deze afwijzende houding. Hij besloot zelf het
stilzwijgen te verbreken. Hij zou open tafel houden
en iedere adellijke familie uit den omtrek doen uit-
noodigen.
De receptie, dienzelfden avond nog gehouden,
werd een fiasco. Er waren alles bij elkaar honderd
dertig edellieden met hun families uitgenoodigd.
Dertig kwamen er en dezen zouden dien avond niet
gemakkelijk vergeten. Het grauw van Venetië school
de langs de kanalen samen, om eenieder, die de
gastvrijheid van den keizer beantwoordde, uit te
jouwen. Statige markiezinnen in him hermelijnen
galagewaad, begeleid door een escorte in livrei,
moesten van hun gondel tot aan de paleispoorten
hatelijke spotwoorden in ontvangst nemen. Het
scheen, dat de bevolking zich deze landverraders,
die voorde vreemde heerscliers bogen, diep inprentte.
Frans Jozef was teleurgesteld. Een dergelijke
houding had hij niet verwacht. Het speet hem nu,
dat hij deze galante Venetianen in ongenade bij
hun eigen volk had gebracht. Hij kon ze niet eens
zijn aanhangers noemen, want hoogst waarschijnlijk
was het slechts een gevoel voor goede manieren
geweest, dat hen zijn uitnoodiging had doen aanne
men. Nu zouden hun landgenooten hen steenigen
De keizer deed zich de bitterste verwijten. Hij
had verstandiger moeten zijn. Hij had deze menschen
niet in moeilijkheden moeten brengen door een
beroep op hun hoffelijkheid. Hoe hun houding
tegenover hem ook was, vóór of tegen, hij had het
recht niet hen in het publiek te brandmerken door
hun loyaliteit zoo onhandig op de proef te stellen.
Hij zag nu in, dat keizers ook diplomaten moeten
zijn, anders kon hij zijn Italiaansche reis wel opgeven
als een volkomen mislukking.
Elisabeth redde hem uit zijn sombere stemming.
Ook zij had meer van hun eerste receptie verwacht,
maar zij verloor den moed niet zoo gauw als de
keizer. Zij gaf niet toe aan een neiging tot zelfbeklag
en begon te zoeken naar den wortel van het kwaad.
Hoe was 't mogelijk, dat Franzi, die nooit iemand
had kwaad gedaan, gehaat en veracht werd door
duizenden menschen, die hem voor het eerst zagen
