„Mij blijft niets bespaard.../'
i«6j
DE TRAGISCHE LEVENSGANG
VA N FRANS J O Z E F I EN
ELISABETH VAN OOSTENRIJK
door BERTITA HARDING
Tijdens liet bezoek, dat 't Oostenrijksche keizers-
paar aan Milaan bracht, had ook een voor
stelling in de Scala plaats, die een groot succes
werd; toen Frans Jozef en Elisabeth in hun loge
verschenen, weerklonk hartelijk applaus.
Maar Gackl liet zich niet bedriegen over de alge-
meene stemming onder het volk. Hoewel pas acht
tien jaren oud, wist hij een en ander van dit soort
dingen af hem vielen de lange gezichten buiten op
straat in het oog en hij bemerkte, dat de meeste voor
bijgangers hun hoed op hielden, als de keizerlijke
koets voorbijkwam. Karei Tlieodoor schreef hierover
korte aanteekeningen, soms zoo maar op prentbrief
kaarten, die dan naar de familie te Possenhofen gin
gen. Zonder zich te geneeren noemde hij de dingen
bij den naam, iets, dat maar zelden voorkwam, als
het de Italiaansche bezittingen van Oostenrijk betrof.
De keizer meende, dat het tijd was den nieuwen
gouverneur-generaal aan te kondigen. Als Lombar-
dije en Venetië vertrouwen in hem wilden schenken,
dan zou hij Maximiliaan,. zijn lievelingsbroer, sturen,
om deze provincies als vice-koning te dienen. (Het
woord „heerschen" werd liever vermeden.) Dit voor
stel werd met graagte aangenomen.
Alleen Kadetzky had verwenschingen voor zijn
onervaren meester' Hij, die thans zijn eenennegen-
tigste jaar begonnen was, kon in Frans Jozef niet
anders dan een beginneling zien. Bevend van woede
trok de oude veldmaarschalk naar Monza.
„Laat ze doen, wat ze willen," gromde hij, ;,met de
monarchie is het toch gedaan."
Het ging boven het begrip van den ouden tiran,
dat in sommige gevallen de charme van een enkele
vrouw meer uitwerking heeft dan de degens van een
heel regiment. Want het was Elisabeth, die hem had
overwonnen
Inmiddels was te Laxenburg aartshertogin Soplxie
tot een conclusie gekomen. Zij wist eindelijk, wat
haar te doen stond tegenover een schoondochter,
die zich met politiek dorst te bemoeien, terwijl zijzelf
van dag tot dag meer op den achtergrond werd ge
drongen. Sophie had een uitstekend plan. Sisi moest
eerst naar den Ilofburg
terugkomen, voor zij het
kon uitvoeren.
Het was eind Februari
en nog steeds verbleef de
keizer te Milaan zonder
aan de thuisreis te denken.
Kort voor de groote vasten
verloor de aartshertogin
haar geduld. Franzi had haar geschreven over den
vooruitgang, dien hij maakte in Lombardije. Prachtig,
antwoordde zijn moeder, maar stonden er in Weenen
ook geen plichten te wachten En had het keizerrijk
verder geen provincies dan de Italiaansche Al dacht
niemand er aan, haar haar meening te vragen, wilde
zij toch even opmerken, dat die Italiaansche reis veel
te lang duurde de keizer en de keizerin deden beter
met zich weer eens in Weenen te vertoonen. Om den
toon van haar brief iets te verzachten, sloot de oude
douairière een foto van de kleine Gisela in.
Elisabeth werd eveneens ongeduldig. De warme
Adriatische lente vervulde haar met verlangen naai
de eigen omgeving, liaar eigen taal. Het vermoeide
haar, zich voortdurend te moeten inspannen om de
gunst van een vreemd volk te winnen. Zij vroeg Frans
Jozef naar Weenen terug te gaan. Hij stemde daarin
toe en op 2 Maart 1857 verliet het keizerlijk gezel
schap Milaan.
Weenen verwelkomde zijn heerschers met open
armen. Tevoren waren berichten van het goede werk,
in Italië verricht, door het land verspreid. Op alle
stations stond een groote menschenmenigte hen toe
te juichen. Zelfs aartshertogin Sophie omhelsde
Franzi in het publiek en tikte haar schoondochter op
de wang, terwijl zij, rad van tong, deelde in de alge-
ineene vreugde.
In den Ilofburg moest de kleine Gisela eerst weer
wennen aan haar ouders. Vier maanden van scheiding
zijn lang voor een zoo jong wezen en de kleine prinses
was van iedereen, die niet tot haar dagelijksclie ver
zorgsters behoorde, vervreemd geraakt. Maar liet
duurde niet lang, of deze achterstand was ingehaald
en Sisi kon voor den eersten keer het volle geluk van
haar moederschap genieten. De hereeniging
der familie scheen '11 goed teeken voor de toekomst.
De aartshertogin zag 't uur 0111 haar plan uit te
voeren gekomen. Zij had bij het snuffelen in vergeten
hoeken van den Hofburg een oud en vergeeld ge
schriftje gevonden, dat voor haar doel bijzonder ge
schikt leek. Het was bijna honderd jaar oud, in het
Fransch geschreven en gericht aan of beter tegen de
jonge Marie-Antoinette, die zich te Versailles maar
moeilijk kon handhaven tusschen de drie ongetrouwde
tantes van haar echtgenoot. Merkwaardigerwijze
stond er een lieele passage in, die haast onveranderd
voorliet huidige Weenen kon gelden, en deze passage
was door Sophie met dikke potloodstrepen aange-
teelcend. Precies een week 11a haar terugkeer uit Italië
vond Elisabeth een pakje op haar nachttafeltje. Zij
opende het, vond het anonieme schotschriftje en las
toen met trillende lippen, hetgeen met potlood was
aangestreept
.De koningin moet leeren met haar tantes
samen te leven. Behalve deze deugdzame vrouwen
zal zij geen vriendinnen vinden. Het is de natuur
lijke plicht der koningin om den troon erfgenamen te
schenken. De koning, die zijn gemalin eens toesprak
met de woorden Madame, wij hebben u gehuwd in de
hoop, dat gij ons zonen zoudt schenken, geen raad
heeft een goede les gegeven om eerzuchtige vrouwen
op hun plaats te zetten. De bestemming en het ware
doel van de koningin bestaan in het verzekeren van
de opvolging. Wanneer zij dien plicht verzaakt,
wordt, zij een bron van allerlei kwaad. Voorbeelden
Catharina de Medici. Maria de Medici en Anna van
Oostenrijk.... Zij behoort rich njmmer met de
staatszaken te bemoeien, welke, ingevolge de dom-
De ontranast van keizer Frans Jozei en keizerin Elisabeth in het mijnwerkersstadje Leoben, provincie Stiermarken, in 't jaar 1866, naar een teekening uit die
(Jagen Voor deze qeleqenheid werdén twee mijnqanqen naqebootstmijnwerkers in hun beroepskleedhng toornn het keizerlijk paar de gedolven steenkool de
fanfare iZ hZr bVsUnuZners hooren jonge lïisjes strooien kwistig bloemen rondde autoriteiten staan stram in ^^ndZ
bezoekde hooge gasten reizen aanstonds weer verder, hun rijtuig (links op den voorgrond nog eren te zien) wacht.
