HOEGEHEIMEN
Uit het intieme leven van
de grooten der aarde
«looi* K. H. Priiiw Cliristoffel van rieken land
30
Be sphinx Basil Zaharoff. vriend en vijand tevens
van Venizelos, die prins Christoijeï in 1912 den
Portugeesehen troon aanbood „met onbegrensd crediet"
vrouw getrouwd had, zal er het zijne wel toe hebben
bijgedragen, dat ze erbij mij mee aankwamen.
Als 'n. soort lokmiddel hadden zij mij een gedetail
leerde beschrijving gestuurd van hun paleis, gebouwd
door Catharina de Groote, tegelijk met de restauratie
plannen voor 't geval, dat ik op het aanbod inging.
Bovendien achtten zij het noodig mij er op te wijzen,
dat mijn inkomen niet zoo hoog zou zijn als dat van
andere koningen, omdat ik zulk een rijke vrouw had!
Zij gaven echter de verzekering dat m'n vrouw, hoe
wel een Amerikaansche, 'n absoluut wettige koningin
zou zijn. Hoe groot was hun verwondering, toen zij
moesten vernemen, dat mijn vrouw het voorstel
even resoluut van de hand wees als ik liet gedaan
had. Geen oogenblik hadden zij kunnen denken dat
een vrouw, laat staan een Amerikaansche, deze
„bekoring" zou weerstaan.
De aanslag op mijn vader,
l«onin<| George I
De Balkan was in de jaren, die onmiddellijk aan
den wereldoorlog voorafgingen, oen ware heksen
ketel en de buitenstaanders raakten op den duur
zóó in de war, dat zij niet meer konden zeggen wie
er nu eigenlijk vochten en waarom.
In 1912 vocht Griekenland in bondgenootschap
met Bulgarije, Servië en Montenegro tegen Turkije
en ons leger behaalde onder aanvoering van mijn
broer Constantijn een schitterende overwinning. Ik
bevond mij als stafofficier in zijn gezelschap, toen hij
aan het hoofd van zijn zegevierende troepen op 10
November Saloniki binnentrok. Het enthousiasme
waarmede hij werd ingehaald maakte op mij een
onvergetelijken indruk.
Het jaar 1913 beloofde het voor
spoedigste te worden der geheele
regeeringsperiode van mijn vader.
Ilij was van plan in het najaar
af te treden ten behoeve van mijn
broer Constantijn.
„In November zal het vijftig jaar
geleden zijn dat ik den Griekschen
troon beklom en dat is lang genoeg
voor 'n koning," zoo verdedigde hij
zich steeds, als wij hem van zijn
voornemen trachtten af te brengen.
„Ik wil wel eens 'n beetje rust
genieten. Bovendien, Constantijn
zal zich op den troon heel wat
verdienstelijker kunnen maken dan
ik. Ilij is hier geboren en opge
groeid, terwijl ik steeds een vreem
deling gebleven ben."
Zijn plan was op den dag van
Be woning van Venizelos te A thene
toen hij op 't toppunt van zijn
macht stond.
Handel in konings
tronen Het uit
breken van den we
reldoorlog Een
verloving zonder
einde
Venizelos en Basil
Eleutherios Venizelos. deGriek-
sche staatsman, die zijn eerste
opwachting maakte bij koning
George 1 met kapotte schoenen
aan en 'n geleend gelegenheids -
pakje"
toen hij op ons buitengoed Tatoi was komen
lunchen. Nadien ontmoette ik hem verschillende
keeren en het was Basil Zaharoff ook, die mij
in 1912 den troon van Portugal aanbood Op finan
cieel gebied zou hij mij zoo ruim mogelijk steunen.
Ik antwoordde hem, dat het voorstel mij in liet
geheel niet aantrok. Op de eerste plaats was de afge
zette Portugeesche koning Manuel een van m'n beste
vrienden en ik zou wel eens willen weten welke rol
Zaharoff gespeeld heeft in de gebeurtenissen, die aan
den troonsafstand voorafgingen. Het gerucht ging,
dat hij daaraan zeer actief had deelgenomen. Maar
bovendien kon geen macht ter wereld mij er toe be
wegen een koninkrijk te accepteeren. Een kroon is te
gewichtig om zoo maar zonder meer op 't hoofd te
zetten. Zij moet gedragen worden door degenen, die
ervoor geboren zijn. Later zijn mij nog twee kronen
aangeboden: die van Lithauen en die van Albanië.
De aanbieding van den Litliausehen troon ging uit
van een groep Lithauers, die zich in Amerika ge
vestigd hadden, en 't feit, dat ik een Amerikaansche
Een verlokkelqk
aanbod
Mijn eerste herinnering aan Basil
Zaharoff dateert uit mijn jeugd,
Zaharoff
In het jaar 1903 zag Griekenland
de ster rijzen van twee mannen,
wier naam historie zou maken
tot ver buiten de grenzen van hun
vaderland. Twee mannen, die te
zamen opklommen naar macht,
elkander aantrokken en afstieten
tegelijk. Zij werden gezworen vrien
den en daarna openlijke vijanden,
die op meedoogenlooze wijze oor
logen ontketenden eerst voor en
later tegen elkander. Het waren
twee groote figuren, die samen op
kwamen en samen vielen en daarbij
elkander geen jaar overleefden.
De een was Venizelos en de ander Basil Zaharoff.
Venizelos was van Turksche, Joodsche en Arme
nische afkomst en hij vertoonde duidelijk de karak
tertrekken van deze drie rassen.
Over het verleden van Basil Zaharoff doen de ge
heimzinnigste verhalen de ronde, maar geen enkel
werd tot nu toe bevestigd. Zaharoff hield ervan zich
in raadselen te hullen en het eenige, dat ik van hem
over zijn afkomst te weten kwam, is dat zijn voor
ouders ten deele Russen, ten deele Grieken waren.
Men heeft beweerd, dat Zaharoff zijn loopbaan be
gon als boodschappenjongen in een Atheensch café,
maar ik weiger dit te gelooven, want hij gaf in onze
gesprekken herhaaldelijk blijk van een algemeene
ontwikkeling, die een ernstigen studietijd verried.
Hij sprak vloeiend de moderne talen en kende ook de
klassieke.
In het jaar 1909 kwam Venizelos voor het eerst bij
ons in 't paleis op audiëntie. Griekenland was inner
lijk ondermijnd door bloedige partijtwisten en bij de
algemeene verwarring, die er heerschte, wou geen
enkele partij de vorming van een
kabinet op zich nemen. Op dit
kritieke oogenblik trad Venizelos
voor het voetlicht.
Hij was in die dagen zóó arm,
dat liij op de audiëntie verscheen
met kapotte schoenen aan en ge
rafelde kousen. Later vertelde hij
ons, dat hij de gekleede jas van
een vriend geleend had, want zelf
bezat hij er geen. Toch maakte
Venizelos onbewust een waardigen
indruk, vooral door zijn sterke per
soonlijkheid.
Mijn vader was wel de laatste om
zich tot hem aangetrokken te voelen
en toch: hij was hem niet alleen
welwillend gezind, maar hij stelde
zelfs vertrouwen in hem. Voort
durend werd mijn vader voor Veni
zelos gewaarschuwd, maar hij sloeg
alle raadgevingen in den wind.
Een keer bezorgde een ons be
vriende staatsman mijn vader 'n
brief van Venizelos, die onder
schept was geworden.
„Ik heb reeds één George eruit
getrapt," schreef Venizelos en hij
doelde hiermede op mijn broer
George, dien hij als Hooge Com
missaris van Creta ten val had
gebracht, „en nu ben ik naar Athene
gekomen om den anderen George
ten val te brengen."
Den volgenden morgen verscheen
Venizelos op audiëntie. Voordat hij
vertrok, merkte mijn vader zoo ter
loops op, dat hij hem iets wou laten
zien en gaf hem tegelijkertijd den be-
wusten brief. Ilet. was de eerste keer,
dat ik Venizelos zijn zelfvertrouwen
zag verliezen. Hij werd krijtwit.
„Wat. wat bent u van plan
te doen?" stamelde hij.
„Niets. Houd dien brief, ik geef
hem je terug als een bewijs van
vertrouwen, ondanks alles."
En hij bleef hem vertrouwen tot
het bittere einde toe.