1>IT COMPLET
ZAL I PRACHTIC
STAAX!
Met beh ulp van onze handige knippatronen kunt U dit complet
gemakkelijk zélf in elkaar zetten, evenals trouwens alle modellen
uit „Zomerpracht 1938". Bezit ge dit schitterende modeboek nog
niet? Bestelt het dan per ommegaande. Het zal Uw keus verge
makkelijken en U veel geld hesparen. Prijs60 cent.
23
volgenden dag zei ik kern, dat ik naar
Moskou ging, niet naar Finland.
Begin December werd bet recher-
cheurtje, wien Moerometz de taak had
opgedragen, voor mevrouw M.'s bevrij
ding te werken, erg zenuwachtig. Het
probleem nam al zjjn gedachten in be
slag. Ik bracht hem iederen dag een
cadeautje sigaretten, suiker en boter,
met behulp van Maria of in den ver
boden handel verkregen om zijn
huiselijke zorgen te verlichten.
Hij had verschillende plannen in zijn
hoofd, verklaarde hij, toen ik hem vroeg,
hoe de zaken stonden. Eerst had hij
gehoopt, den opsporingsambtenaar van
de Tsjeka te kunnen omkoopen, om
mevrouw M. als zijnde onschuldig vrij
te laten. Maar dat bleek nu heel moei
lijk te zijn, want 't werd nogal erg ge
vonden, dat mevrouw M. voor een
Engelsehe firma had gewerkt, met
Moerometz samen, te meer, wijl zij
Russin van geboorte was. Er bleven
twee mogelijkheden over. Ten eerste:
haar in de plaats te schuiven van een
andere vrouw, die vrij werd gelaten;
ten tweede: haar eenvoudig naar bui
ten te smokkelen door omkooping der
bewakers.
„Ik heb gravin X vrijgekregen," zei
de rechercheur, „door haar in 't vrou
wentoilet een pas te laten vinden, op een
anderen naam, waar instond, dat zij op
een bepaald uur het Tsjeka-gebouw
was binnengekomen en er vóór 'n aan
gegeven tijd weer uit moest. Daar liep
ze gewoon de straat mee op, en den
pas gaf ze aan den ingang af. Dat klinkt
eenvoudig, maar 't is nogal lastig, alles
te schikken: den pas te bemachtigen,
de schildwachten om te koopen, alles
op tijd te krijgen en zoo voort."
„En toen gravin X buitenkwam,
wat toen?" vroeg ik.
„Een vriend stond haar op te wach
ten. U zou ook moeten zorgen, dat u
op de plaats, die ik aan zal geven,
klaar stond."
Een paar dagen later gaf hij het uur
aan: 18 December om 4 uur 's middags.
Het hoofdkwartier van de Tsjeka
te Petrograd stond in de Gorohowaya
(Erwtenstraat) no. 2. Het was 'n groot
grijs gebouw met een kleinen ingang,
als het zwarte gat in 'n bijenkorf. Pein
zend keek ik naar de ramen, toen ik er
in de dagen vóór mevrouw M.'s bevrij
ding voorbijging. Ergens daarbinnen
zat mevrouw M., onbekend met onze
plannen en ons werk, met vele ande
ren eindeloos te wachten, te wachten,
te wachten. In koude keldercellen za
ten menschen met groote namen, zon
der licht of lucht, vaak zonder voedsel;
en zij verheugden zich, als men aan hen
dacht en hun naam werd afgeroepen
Dan maakte een genadige kogel een eind
aan die foltering. In de grootere ver
trekken zaten groepen mannen of vrou
wen bijeengehoopt; zij hoopten of wan
hoopten, maar iederen avond om zeven
uur kwam de verschrikking. Eenieder
wist: als nu de deur opengaat en mijn
naam afgeroepen wordt, ga ik naar
buiten, de eeuwigheid in.
De 18e December 1918 daagde, bleek
en rauw. De wind joeg in nijdige rukken
om de hoeken der huizen, griste sneeuw
mee en sloeg die kwaadaardig in de
halfverborgen gezichten van reppende
voorbijgangers. Tegen twaalven bedaar
de het weer. Vol angstige spanning gin
gen Maria en ik op weg, om een mantel
voor mevrouw M. te koopen. Wij kwa
men op de markt, waar zoovelen hun
laatste eigendommetjes te gelde tracht
ten te makenhier huishoudelijke voor
werpen, daar speelgoed; de een een
dozijn klontjes suiker, op de hand uit
gestald, de ander een paar haringen.
Wij gingen naar den oude-kleerenhoek,
scherp oplettend, of er geen sporen kwa-
R1JKS-MESSESTAD, DE STAD VAN HET BOEK EN DE MUZIEK,
centraal in Duitschland gelegen, uitgestrekte parken en plantsoenen, het beroemde
Völkerschlachtdenkmal. Bloeiend muziekleven (Gewandhausorkest en Thomaner-
koor). Hier componeerde Bach en werd Richard Wagner geboren. Bekend om
de internationale Messen. Duitsch uitgeverscentrum. Leipzig bezit uitstekende
hotels en biedt iederen toerist een aangenaam en interessant verblijf.
Wie Duitschland wil kennen, moet Leipzig gezien hebben.
Inlichtingen en prosp. Duitsch Verkeersbureau, Kalverstraat lil, Amsterdam, alle
reisbureaux en Verkehrsverein Stadtverkehrsamt, Leipzig.
Model No. 90
verkrijgbaar in
de maten 40-
42-44-46. Prijs
50 cent en 5
ct. voor porto.
men van een overval. En spoedig von
den wij, wat we zochten: een warmen
mantel, die blijkbaar betere dagen had
gekend; en de moede oogen van de
aanzienlijke dame, van wie we hem
kochten, gingen wijd open, toen ik on
middellijk den prijs betaalde, dien zij
vroeg.
De rechercheur vertelde later, dat
mevrouw' M.'s bevrijding bewerkt was
langs den langen weg van den valschen
pas. Hij beschreef uitvoerig, hoe zij uit
haar kamer was geroepen, als om ver
hoord te worden, maar in de gang naar
het vrouwentoilet werd verwezen. Daar
vond zij den pas, en daarmee, verbaasd
maar gehoorzaam, was zij naar buiten
gewandeld.
Het heeft lang geduurd, voor me
vrouw M. mij zelf haar gevangenis
ervaringen vertelde; want al was ik do
eerste vierentwintig men na haar ont
snapping voortdurend bij haar, onze
geesten waren vervuld met de vlucht en
niet met herinneringen.
Toen zij te Helsingfors aankwam,werd
ze ziek, ten gevolge van het lange lijden
en de overspanning. Door die ziekte
en door den snellen en harden gang der
gebeurtenissen was haar geheugen ver
vaagd. Eerst later kwam zij goed te
weten, hoe haar bevrijding in haar
werk was gegaan.
In ieder geval, den avond van den
18en December zat zij in de keuken van
flat „no. 5", verzorgd door de trouwe
en toegewijde Maria.
Maar niet voor lang. Er was geen tijd
te verliezen. Het was gevaarlijk voor
mevrouw M., ook maar één nacht in de
stad te blijven. Ik had besloten, haar
dadelijk de grens over te smokkelen,
dus wij moesten onmiddellijk op weg.
Maria stond bij de deur te schreien,
toen wij de donkere steenen trap af gin
gen. Mijn gezellin had den mantel om,
dien we dien ochtend hadden gekocht.
,,Ik zal u Warwara noemen," zei ik
haar. „Noemt u mij Wania en als we
soms aangehouden worden, breng ik u
weg naar 't ziekenhuis-"
Wij zochten een slee en reden naar
het afgelegen Okhta-station, vanwaar
ik Moerometz had zien vertrekken. Het
recliercheurtje stond op het perron, echt
in zijn schik met het welslagen van zijn
plan. Ik bedankte hem hartelijk en gaf
hem het pakje geld, dat Moerometz me
had toevertrouwd, en ik voelde, dat hij
althans op dat moment niet allereerst
aan het gewin dacht.
„Kom, Warwara!" riep ik mevrouw-
M. toe. Ik trok haar mee naar den trein
en een aangekaakten goederenwagen in.
„Voorzichtig een beetje, Wania!" riep
mijn gezellin, toen ik haar optilde en op
den vuilen vloer deponeerde.
„Opschieten," antwoordde ik. „Hier,
pak de tasch aan," en ik gaf haar het
pakje sandwiches, dat Maria gereed had
gemaakt. „Als er iets gebeurt,," fluisterde
ik in 't Engelscli, toen we goed en wel
binnen waren, „zijn we „speculanten",
die op proviand uitgaan dat doen ze
hier zoowat allemaal."
De menschen vochten, om in den wa
gen te komen in een paar minuten
was die benauwend vol; en nog smeek
ten er tientallen, iets „op te schikken"
en „nog één plaatsje" te maken. Hoe 't
ging, wisten we niet, maar de deuren
gleden dicht, en we zaten in 't pikke
donker, en wachtten maar.
Er zaten wel een honderd menschen
in den wagen, maar toen de deuren dicht
waren, hielden alle gesprekken op. Tot
het vertrek van den trein was de stilte
griezelig. Er was alleen een jongen, die
hoestte, lang en schrapend. Toen de trein
reed, kwam er een kaars tevoorschijn en
rondom het flikkerende vlammetje aan
Vervolg op blz. 26.
Bestellingen kunnen als volgt geschieden door bemiddeling van
Uw agent of bezorger; door girostorting op No. '293631 door
toezending van het bedrag per postwissel of in postzegels aan
PATRONEX KANTOOR P A N O R A
Nassauplein 1 - Haarlem
En het zal U heel wat minder kosten dan het werkelijk waard is.
