VAN ENGELAND EEN ORANJE OP DEN TROON I weehonderavijftig jaar geleden werd prins Willem III koning van Engeland Laat op den avond in het midden van Augustus was tegen alle regels in één van de Amsterdamsche stadspoorten niet gesloten. Zij moest heimelijk geopend blijven op bevel van een der vier burgemeesters, mr. Nicolaas Witsen. om een vreemdeling uit te laten, wiens bezoek aan de stad voor de burgerij verborgen moest worden gehouden. Tegen mid dernacht verscheen deze geheimzinnige vreemdeling aan de poort, de wachter voldeed aan t hem van te voren gegeven bevel en liet hem passeeren om eerst daarna definitief te sluiten. Engelschen vernietigd, dat er spoedig een verande ring in den staat van zaken zou komen. De pro- Fransche politiek zou ongetwijfeld worden voort gezet gedurende een lange reeks van jaren. Om dit te beletten kwam bij een aantal Engelschen de ge dachte op zicli met behulp van Willem van Oranje te bevrijden. Deze had zich reeds zestien jaar lang van 1672 tot 1688 den onvermoeiden bestrijder der plannen van Lodewijk XIV, den Franschen koning, getoond en hij was voortdurend in de weer om verbonden en verdragen met andere vorsten tot stand te brengen ten einde het staatkundig evenwicht in Europa te handhaven. Een zirmeprent op de kroning van prins Willem III en zijn gemalin Maria als koning en koningin van Engeland. De partij der Whigs vraagt bijstand pjat er ook iets broeide onder het volk in Nederland bleek op 22 Juli 1688, toen de Engelsche consul te Amsterdam, Daniel Petit, ter gelegenheid van de geboorte van den prins van Wales vreugdevuren liet ontsteken voor zijn huis: de saamgestroomde menigte kon dit niet aanzien, men wierp met steenen door de ruiten en bedreef allerlei baldadigheden. Een aantal ontevreden Engelschen begaf zich uit Londen naar Den Haag: de partij der Whigs, met aanzienlijke en eerwaardige mannen aan het hoofd, stelde zich in verbinding met den prins van Oranje en beloofde hem hulp voor het geval dat hij een landing zou wagen. Prins Willem III presideert een zitting van den oorlogsraadnadat de Holland- sche vloot de kust van Engeland heeft bereikt en de troepen zijn geland. In 't voor ons land zoo gedenkwaardige jaar 1672. WiUem III, die eens dior 't Eeuwig Edict van alle staatsbedieningen was uitgesloten, legt als stadhouder den eed af e zoo steelsgewijze weggeslopen bezoeker was niemand anders dan Willem Bentink, heer van Rhoon, een boezemvriend van prins Wil lem III, op wiens last hij zich naar Duitschland had begeven om daar met eenige vorsten te onderhandelen over het leveren van manschappen ten behoeve van zékere plannen, waarmee de prins zich in den laatsten tijd in 't bijzonder bezighield. Van die zending terug gekeerd moest hij zich volgens opdracht van den prins naar Amsterdam begeven en daar aan drie burgemeesters, Johannes Hudde, Cornelis Geelvinek en mr. Nicolaas Witsen verslag uitbrengen van zijn bevindingenDe vierde burgemeester, Jean Appel man, was „verdagt bij .Zijne Hoogheid en daarom buiten 't geheim". Bentink soupeerde met Geelvinek en Witsen, die-de aanhan gige plannen breedvoerig met hem bespraken, maar „zig zorgvuldiglijk wag- teden van op den goeden uitslag te drinken". Ver moedelijk omdat zij als goede Hollanders de kat eerst eens uit den boom wilden kijken. Maar zij behandelden Bentink keurig, zij hielden zijn komst geheim en verklapten evenmin zijn ontboezemingen en ten slotte zorgden ze er voor dat hij bij midder nacht goed en wel de poort uitkwam. De geheimen van den prins waren van wijde en grootsche strekking. Het ging namelijk om den Engelsehen koningstroon. In 1677 was Willem III getrouwd met Maria, doch ter van den hertog van York, broeder van den Engelschen koning Ka- rel II. Na Karel's dood in 1685 beklom diens broeder, dus de schoonvader van den prins, onder den naam van Jacobus II den Engel schen troon. De regeering van dezen vorst was niet gelukkig en in het geheel niet naar den zin van een groot deel van het volk. Toen het nu bekend werd, dat er een prins van Wales geboren was, werd de hoop van vele Stadhouder Willem III in het statiegewaad van koning van Engeland.

Tijdschriftenbank Zeeland

Ons Zeeland / Zeeuwsche editie | 1939 | | pagina 2