HET SCHOEWSCHE
DEJI1YBOSCH
jSte
Heeft de waterleiding vele
van de duinplasjes doen
uitdrogen Domeinen
graaft in den bodem der
stuifketels weer nieuwe om
afwisseling te brengen in het
landschap en om aan vogels
een broedplaats of een rust-
station op den trek te ver
zekeren.
Dit is een stuifketel uit
het 50 ha. groote duinreservaat, dat niet wordt vastgelegd. Hén storm nacht kan er aan het landschap
een heel anderen vorm geven.
Het ligt er natuurlijk maar aan, van welken
kant je de zaak beziet.
En natuurlijk hebt u het grootste gelijk, wan
neer u louter om het natuurgenot het wijde, grootsche
Schouwsche duin bezoekt en het dan zonde en jammer
vindt, dat zoo'n machtig stuk vaderlandsclie natuur
uiet in ongerepten staat bewaard, niet overgelaten
wordt aan zijn normale ontwikkeling van telkens
nieuwe vormingen van door den storm uitgestoven
ketels en opgeworpen heuvels; een van de merkwaar
digste natuurprocessen, die onze bodem nog kent.
Maar anders zoudt u er over denken, wanneer u
achter dat duin ook 'ns weidegronden of akkers liggen
hadt, die voortdurend verder met zand overstoven,
steeds onbruikbaarder worden. Ook den hartstoch-
telijksten natuurvriend vergaat dan ten slotte de
liefde voor zulke welvaartvernielende bandeloosheid
van die bekoorlijke, blonde
duinen.
En denkt u maar niet,
dat de gevaren van het
nabuurschap der duinen
door de belanghebbenden
nu maar voor 't gemak wat
overdreven worden. Dat
leert de geschiedenis wel
anders. En evenzeer de
ontdekkingen, die er in het huidige duin gedaan
worden.
Wanneer de wind den bodem van de stuifketels
pitten, zeggen ze op Schouwen weer wat dieper
leeggeblazen heeft, dan kan iedere leek er gemakke
lijk constateeren, dat op den veen- en kleigrond,
waarop thans het duinlandschap ligt, in vervlogen
eeuwen niet alleen Germaansche, Romeinsche en
Frankische bewoners hun nederzettingen bezeten
hebben en er hun levensonderhoud vonden neen,
het blijkt uit de ruïnes van boerderijen, uit het vaat
werk en de gereedschappen, die uit dezen bodem te
voorschijn komen, dat tot laat in de middeleeuwen,
tot 14 a 1500 toe, hier boerderijen, weiden en akkers
gelegen hebben, die door de steeds landinwaarts
gewaaide duinzanden geheel overstoven werden en
lang vergeten waren. En wanneer dat proces onge
stoord voortgang zou kunnen vin
den, zou een groot deel van de
huidige vroongronden (reeds met
een zware laag zand overstoven)
en van de Westschouwsche akkers
en weiden eenmaal eenzelfde lot
ondergaan.
Daartegen helpt alleen: vastleg
gen van het duinzand, zóó, dat
verstuiven niet meer mogelijk is.
In de vorige eeuw was de toe
stand nog niet zoo kritiek. Toen
was er een plantengroei van zulk
een omvang in het duin ontstaan,
dat de verstuiving en verplaatsing
van het zand door den storm niet
zoo'n fatale beteekenis meer had.
Groote bossclien van vlier, liguster
en meidoorn groeiden eren hielden
den bodem vast, en als het Rijk per
jaar maar zoo'n honderd of honderd
vijftig gulden besteedde om wat
helm bij te planten, bleef men
storm en zand wel de baas. --
Maar toen de jacht er verpacht
werd en de konijnen er vrij geteeld werden, begon de
misère. De konijnen, die er weldra bij duizenden en
duizenden tierden (een enkele dag jagen bracht ge
makkelijk een buit van vijf- of zeshonderd stuks op),
vernielden weldra grondig de begroeiing. De storm
woelde het zand op uit een kaalgevreten vlakte en
overdekte daarmee op een andere plek wat er nog
aan begroeiing over wasin enkele tientallen jaren
was er geen houden meer aan, tot ten slotte de
zware storm van 30 September 1911 betrokkenen
En dit is een stuifketel, zooals die er uitziet, wanneer
hij voorloopig is vastgelegd. Tusschen de schermen
van rijshout wordt riet en helm gepoot. Vooreerst
geen bekoorlijke aanblik. Maar wanneer het rijshout
wegvalt en planten en geboomte tussvhen het helm
beginnen te groeien, dan is dat leed gauw vergeten.
De bodem van den ketel is reeds geheel bedekt met
gele sedum of muurpeper.
Hier ziet u op den bodem van een
stuifketel resten van aardewerk en
van bouwsteemem uit ongeveer 1400
blootgewaaid liggen een bewijs, dat
hier het duin een vijf eeuwen ge
leden nog bebouwde streek heeft
overdekt.
