Hue comfortabel het reizen per spoor tegen
woordig is toont wel deze foto van een gedekt
tafeltje in een electrischen trein 2e klasse.
teur der spoorwegen inde afgeloopen maan
den zijn genomen met het doel den reiziger
door middel van een perfecte dienstregeling,
door „service" op de stations en óók in de
treinen zelf tot een volkomen tevreden
„cliënt" te maken.
Helaas te midden van taliooze plannen
is de mobilisatie van 1939 gekomen. Toch
heeft deze zelfde mobilisatie bewezen, dat
ons spoorwegapparaat aan de hoogste eischen
voldoet. Geen maandenlange ontwrichting
der dienstregeling zooals in 1914 neen.
twee dagen na het vervoer der gemobili
seerde troepen kon reeds een bevredigende
dienstregeling worden ingevoerd, die van
dag tot dag werd uitgebreid en er zoodoende
toe bijdroeg om een normalen gang van
zaken zooveel mogelijk te doen weerkeeren.
Het oorlogsgerucht, waarmede het eeuw
feest onzer spoorwegen helaas vergezeld gaat,
moge spoedig verdwijnen, opdat zij zich
verder ongestoord kunnen ontwikkelen en
voorbereiden op een tweede honderdjarige
De Dieseltrein, aan wiens verschijning men spoedig gewend
is geraakt, is als nieuwste middel van vervoer bijzonder in trek.
ding gedoemd was te verdwijnen. Nederland zal voor
taan slechts kennen de „Nederlandsche Spoorwegen
En ingewijden zullen nu en in de toekomst lachen om
de periode, waarin tweeëntwintig ondernemingen
hun materiaal op de hun toegewezen baanvakken
lieten rijden.
Naast deze administratieve vervolmaking heeft 't
tijdperk tusschen de twee wereldoorlogen even
eens een omwenteling gebracht in het „openbaar
optreden" der spoorwegen. Immer weer aanschouwde
de Nedeiiandsehe reiziger iets nieuws hij zag
den electrische komen op het traject Amsterdam -
Rotterdam, hij beleefde de uitbreiding van het
electrische net naar het noorden met vele zijtakken.
Drommen nieuwsgierigen trokken uit om den Diesel te
bewonderen, die thans een „gewone" verschijning
is geworden in het Nederlandsche landschap. De
rijtijden werden korter noord en zuid, oost en
west kwamen dichter bij elkaar te liggen. En daar
naast stak een nieuw verkeersmiddelde autobus -
den kop op. Fel was de strijd tusschen den honderd
jarige en den nieuweling, die]vooral op korte trajecten
glansrijk de overwinning behaalde. De gezonde koop
mansgeest won het bij de spoorwegleiding. Door een
schier fabelachtige opheffing van allerlei kleine
stations, werd het „klein-verkeer" voor den autobus
vrij gegeven. Het vervoer van reizigers en goederen
over langen afstand bleef men echter opeischen en er
werd niet geaarzeld om hiervoor de hulp van de
regeering te verzoeken. Het zou een herhaling be-
teekenen, indien wij een opsomming gaven van de
taliooze maatregelen, die onder den nieuwen direc-
beweren dat zij er met dt
staking van '03 zjjn uit
geraakt
Tegenover deze revo-
lutionnaire verschijnselen
stond in dezelfde periode
de hulde, die ons Konink
lijk Huis in ontvangst
moest nemen namelijk
het huwelijksgeschenk der
Nederlandsche spoorwe
gen: de hoftrein.
Van de rijtuigen, die
vóór 1903 door de konink
lijke familie werden ge
bruikt, was niet veel
meer over en het huwelijk
van de Koningin bood
een schitterende gelegen
heid om Nederland met
een „hoftrein" te ver
rijken.
De bouw werd opge
dragen aan de bekende
fabriek van J. J. Beynes
te Haarlem. De H.IJ.S.M.
belastte zich met de in
richting en versiering der
beide salonrijtuigen voor
de vorstelijke personen
en voor de hofhouding,
terwijl de Staatsspoor
wegen zich over de keuken
ontfermden. Het spreekt vanzelf, dat de nieuwste
vindingen (rerrïsysteem, electrisch licht, remkoppe-
ling, enz.) bij de constructie werden toegepast, hoe
wel voor het overige, geheel in den geest van onze
koningin, de inrichting sober werd gehouden. De
bouw duurde twee jaar op 25 April nam Hare
Majesteit den hoftrein „in ontvangst" en op 27
April 1903 aanvaardde zij haar eerste reis met
dezen trein naar Bückeberg in Duitschland.
Concurrentie voor Je locomotief
Ondertusschen had het verschijnsel: „electrifi-
catie" den kop opgestoken. Na eindeloos wikken en
wegen was reeds een daartoe strekkende concessie
verleend aan de HoUandsche Electrische Spoorweg
Maatschappij, maar door allerlei omstandigheden
werd deze maatschappij gedoemd om zich te beper
ken tot het aanleggen van locaalspoorwegen in de
Haarlemmermeer en omgeving.
In 1899 deden twee ondernemende mannen op
nieuw een poging, doch thans voor een electrischen
De nieuwste, gestroomlijnde locomotief, aan alle
kanten afgesloten door
bonk gestroomlijnd staal
spoorweg van Rotterdam -
Hofplein via Den Haag
naar Scheveningen. Aan
vankelijk werd het traject
met stoomtreinen ge
reden, maar eindelijk
in 1908 vond het
evenement plaats. In
October van dat jaar
(de seizoendrukte maakte
deze electrische eersteling
dus niet mee) reed de
eerste electrische trein.
Pas vele jaren later
ging men over tot uit
breiding van het geëlectri-
ficeerde net op het tra
ject Amsterdam-Rotter
dam het bleek de
eenige mogelijkheid om
aan het steeds toenemen
de vervoer op deze lijn het
hoofd te kunnen bieden.
Oorlog 1914 -
Oorlog 19319
In het spoorwegmuseum
te Utrecht wordt als een
kostbaar document aan
het publiek het telegram
getoond van generaal
Snijders, gedateerd Augustus 1914, waarin „op Hoog
Bevel" de Nederlandsche Spoorwegen worden opge
vorderd voor de mobilisatie van het leger. Waar
schijnlijk zal ons nageslacht twee van zulke docu
menten te aanschouwen krijgen, waarvan echter het
tweede zal gedateerd zijn 29 Augustus 1939. Een
kwarteeuw ligt hiertusschen dit tijdperk bewijst
niet, dat de menschheid verstandiger is geworden,
doch wél dat de Spoorwegen gedurende deze
vijfentwintig jaar konden uitgroeien tot een perfecte
en uiterst moderne verkeersorganisatie.
Nadat in 1917, ouder den drang der oorlogsom
standigheden, tusschen de H.IJ.S.M. en de S.S. een
fusie tot stand was gekomen, moest een lange weg
van bijna onoverkomelijke wettelijke en adminis
tratieve moeilijkheden worden afgelegd voor en
aleer van een ondeelbaar spoorwegbedrijf onder een
eenhoofdige leiding kon worden gesproken. Enkele
jaren geleden is het eindelijk officieel zoover gekomen,
hoewel de volledige centralisatie in de practijk reeds
geruimen tijd was doorgevoerd.
Aan de „officieele" voltrekking danken wij de een
voudige letters N.S., waardoor elke andere aandui-
zware stalen platen: een
vervaarlijk van aspect.
