'iXt
werd geëischt. Onder den invloed van dien eisch be
gonnen hier de aandeelen van de Compagnie Univer-
selle du Canal Maritime de Suez te dalen. Monsieur,
eer ik verder ga, een vraag: hoe staat op het oogen-
blik de koers?"
„Vijfendertig procent," gaf Haussmann somber
ten antwoord.
„Prachtig," verklaarde Van Heusden. Hij keek
weer naar de pendule. „Hopelijk dalen ze nog meer."
„Van Heusden! Bent u gek geworden?"
„Integendeel, monsier," gaf Alexander van Heus
den bedaard ten antwoord. „Ik weet heel goed wat
ik zeg en herhaal: hopelijk dalen ze nog meer. Het
is nu half elf. Om twaalf uur opent de beurs. We
hebben dus nog anderhalf uur tijd om verschillende
maatregelen te treffen. Sinds twintig September is op
de route Dover-Calais den winterdienst ingesteld. Ik
had een voorsprong van achttien en half uur, die door
de telegraaf gereduceerd wordt tot drie en half uur.
De kabel tusschen Frankrijk en Engeland is sinds
enkele dagen defect geraakt. De eerste boot. die van
daag uit Engeland naar Frankrijk vertrekt, kan pas
vanmiddag om half vier Calais binnen loopen. En zelfs
indien dan nog onmiddellijk getelegrafeerd wordt...."
„Van Heusden," viel Haussmann hem ver
bijsterd in de rede, „waar hebt u het over? Ik be
grijp u niet! We spraken zooeven over de aandeelen
van het Suez-kanaal en nu begint u over den winter
dienst tusschen Dover en Calais.
„Monsieur, dat is juist het allervoornaamste,"
antwoordde Van Heusden, zonder zich van zijn stuk
te laten brengen. „We moeten op het oogenblik
rekening houden met uren en minuten. Want
gisteravond om even over acht, een half uur eer ik
Londen verliet, werd mister Benjamin Disraeli ont
boden bij koningin Victoria op het kasteel Osborne.
Het heeft hare majesteit behaagd om mister
Disraeli te benoemen tot eersten minister van het
Vereenigde Koninkrijk en hem te belasten met de
vorming van een nieuw kabinet. Lord Derby, lijdende
aan waterzucht, is als eerste minister afgetreden."
„Hè?" Haussmann leunde achterover in zijn stoel.
Hij was een man, die zijn verbazing in den regel goed
wist te verbergen, maar wat hij nu meemaakte, werd
hem toch een beetje të machtig. Deze jonge Hol-
land8che edelman vertelde daar met een ijskoud ge
zicht. dingen.dingen. om van te duize
len. „Hemel, Van Heusden, dat is nieuws! Disraeli
eerste minister! Dat is een koerswijziging die alle
berekeningen omver werpt!"
„Nietwaar, monsieur!" beaamde Van Heusden
rustig. „Ik zei u straks al: tusschen gisteren en van
daag ligt een verschil van meer dan honderd jaar.
Met Disraeli aan het bewind gaat Engeland een
nieuwe politiek volgen. Hij is de man dien ik zooeven
bedoeldereeds uit hoofde
van zijn nieuwe functie is hij
ons behulpzaam. Hij is het
ook, die Engeland vroeg of
laat financieel zal betrekkeu
bij het Suez-kanaal. Disraeli,
„old Dizzy", zooals men
hem in Engeland noemt, is
een man met ruimen en zeer
ver zienden blikhij zal zich
niet bezondigen aan de kort
zichtigheid van Gladstone.
En, wat meer is; in Enge
land heeft Frankrijk geen
beteren vriend dan Benjamin
Disraeli. Hij was verschei
dene malen in Parijs en werd,
met zijn vrouw, op de Tuile-
rieën ontvangen door den
keizer en de keizerin.
„Om nu op de zaak terug
te komen: het gevaar, dat
Engeland, onder drang van
Gladstone, een ultimatum
zou stellen aan Frankrijk,
was lang niet denkbeeldig.
Ik heb verschillende poli
tieke persoonlijkheden in
Londen gepolst en kreeg
de stellige zekerheidworden
de werkzaamheden aan het
Suez-kanaal niet dadelijk
stop gezet, dan staat het
ergste te vreezen.
Disraeli heeft het gevaar
bezworen. Hij deed het op de
hem eigen geniale manier. Al
dertig jaar was inliet parle
ment te Londen een voorstel sleepende tot herziening
van het Engelsche kiesstelsel. Het was een soort
parlementair stokpaardje geworden. Gladstone en
diens partij waren de heftigste tegenstanders
van de herziening; voor hen was het een politiek
d'honneur geworden om bij iedere voordracht tegen
te stemmen. Disraeli wist het en maakte er op geniale
wijze gebruik van.
Dezer dagen, toen niemand er op voorbereid
was, bracht hij de herziening van het Britsche kies
stelsel opnieuw aan de orde. Zooals dertig jaar lang,
wilde men ook nu het voorstel lachend ter zijde leg
gen. En toen gebeurde het onverwachte: Disraeli
hield voet bij stuk. Hij verlangde, afhandeling van
het voorstel en wist bij voorbaat, dat de partij van
Gladstone tegen zou stemmen. Het gebeurde inder
daad: gistermorgen stemde de partij van Gladstone
tegen. In de zitting van gistermiddag kwam de rest
der stemmers aan de beurt: Disraeli won met een
meerderheid van eenentwintig stemmen. Gezien dit
verbijsterende resultaat, moest Gladstone zijn on
macht bekennen. De ovatie, die Disraeli in ontvangst
moest nemen, was volgens Britsche parlementaire
begrippen ongeloofelijk. En toen, monsieur, waagde
ik mijn kans.
Toen Disraeli gisteravond het parlementsgebouw
verliet, werd hij door zijn vrouw opgewacht in een
rijtuig. Op het moment, dat hij zou instappen, klamp
te ik hem aan. Ik sprak met hem over het project
van het Suez-kanaal. Hij lachte. Hij wilde niet over
politiek spreken en zei alleen maar: „Ik denk nog
dikwijls terug aan een boottochtje dat we jaren gele
den op de Theems maakten. Mevrouw Disraeli was
er ook bij. Wij waren de gasten van keizer Napoleon
en keizerin Eugenie. Het was charmant."
Alexander van Heusden zweeg.
„Is dat alles?" vroeg Haussmann.
„Alles, monsieur. En: voldoende. Want dit kan
ik u garandeeren: zoolang Benjamin Disraeli eerste
minister is, blijven Frankrijk en Engeland vrienden.
Koningin Victoria aanvaardde onmiddellijk de conse
quenties van de stemming en ontbood Disraeli naar
Osborne om hem tot eersten minister te benoemen;
Derby had inmiddels z'n ontslag ingediend. Toen de.
benoeming van Disraeli officieel bekend was, sprong
ik in een cab en reed naar het station. Ik kon net
nog den laatsten trein naar Dover pakken. Maar de
eerstvolgende boot naar Calais zou pas vanmorgen
om tien uur vertrekkenzulks in verband met den
winterdienst. Voor vijftig pond sterling vond ik den
eigenaar van een kleine stoomboot bereid, mij naar
Calais te brengen en daar verzocht ik u telegrafisch,
mij een extra-trein naar Parijs ter beschikking te
stellen. Want aangezien men nog niet van Engeland
naar Erankrijk kan telegrafeereu, zal de benoeming
23
van Disraeli pas bekend worden wanneer de eerst
volgende passagiersboot uit Engeland arriveert, dat
wil zeggenvanmiddag om half vier in Calais. Degeen,
die het nieuws brengt, kan wel dadelijk naar Parijs
telegrafeeren, maar dan is hier de beurs al gesloten.
Inmiddels kunt u, monsieur, de noodige maatregelen
treffen. U en ik zijn in Frankrijk de eenige menschen
die iets van de benoeming van Disraeli weten. Ik
heb geen minuut geaarzeld om u de zekerheid te
brengen, dat de aandeelen van het Suez-kanaal vol
komen veilig zijn."
„M'n beste Van Heusden," zei Haussmann, op
staande, „wist ik niet al lang, dat u op dergelijke
zaken een scherpen kijk hebt, dan was ik door dit
rapport overtuigd. U oordeelt nooit lichtvaardig.
Maar," ging hij zuchtend verder, „Van Heusden, u
weet, dat mijn heel particulier vermogen in aandeelen
van het Suez-kanaal is belegd. Zijn uw berekeningen
niet juist of komen uw verwachtingen niet uit, dan
ben ik geruïneerd."
Alexander van Heusden stond eveneens op.
„Monsieur," verklaarde hij rustig, „ik bezit een klein
kapitaaltje: a.mper dertigduizend francs; de erfenis
van mijn moeder. Toch waag ik het, u vriendelijk
te verzoeken, mij nog een dergelijk bedrag te leenen.
Vóór twaalf uur zal ik het heele bedrag beleggen in
aandeelen van het Suez-kanaal."
Haussmann keek hem vast in de oogen. „Van
Heusden, is u dat ernst?"
„Volkomen, monsieur."
Haussmann keerde zich naar de schrijftafel, greep
een pen en schreef. „Alstublieft, Van Heusden; u
vraagt mij dertigduizend francs ter leen: ik geef u
het dubbele. Hier is een cheque voor zestigduizend.
Ik vertrouw u!"
Het was een der meest merkwaardige dagen, welke
de Parijsche beurs sinds vele jaren had gekend. Het
Fransche groot-kapitaal was sterk geïnteresseerd bij
het Suez-kanaal, waarvan de aandeelen angstwek
kend daalden. Een faillissement zou onberekenbare
gevolgen hebben. Tientallen banken zouden eveneens
tuimelentienduizenden kleine spaarders zouden hun
geld verliezen. En met deze catastrophe in het
vooruitzicht, opende de beurs.
De koers van de kleine beurs, die den vorigen
avond gesloten had met vijfendertig procent, liep
schokkend terug. Nog geen kwartier na opening der
beurs noteerden de aandeelen van het Suez-kanaal
dertig procent. Ze tuimelden naar achtentwintig,
vijfentwintig. De strijd was wanhopig en zonder
genade. Wie even de kans kreeg, ontdeed zich van de
papieren, welke misschien tegen het einde van de
Vervolg op bladz. 26
MOOI NEDEXLAND. Molen
un de plassen te Maarden (N.-HJ
A
/V' 1
