EEN DRIJVEND f
„PAARD VAN TROJE"
Het turfschip wordt door de
gracht, naar 't kasteel getrokken.
Het kasteel van Breda til de lbe eeuw.
iets maakt tijdens een oorlog zoo'n grooten indruk als een goed geslaagde
krijgslist: een gewonnen veldslag, een volgens de regelen der kunst uitge
voerde omtrekkende beweging, het innemen van een strategische positie, dit
alles zinkt in het niet naast een daad, waarbij men den vijand beetgenomen
heeft. En zoo is het turfschip van Breda even beroemd geworden als zijn voor
ganger, het paard van Troje, en wij glimlachen nog even voldaan om de dom
heid der Spanjaarden en de pienterheid en durf van onze vooronders.
j 350 JAAR GELEDEN, OP 3 MAART 1S90, VOER j
'T TURFSCHIP VAN BREDA DE STAD BINNEN j
Het tossen van het turfschip.
Want het merkwaardige van deze geschiedenis is, dat de gou
verneur van Breda en Geertruidenberg, Landsavechia, was ge
waarschuwd, dat prins Maurits een aanslag beraamde. De prins
had er echter voor gezorgd, hem in den waan te brengen, dat hij
Geertruidenberg op het oog had. Daarom was Landsavechia
naar deze laatste stad vertrokken en liet het bevel van Breda
over aan zijn zoon, Paulo Antonio, een onervaren jongeman. De
Spanjaarden waren echter op de hoogte en hun zorgeloosheid was
evenzeer de oorzaak van hun ondergang als het in alle details
uitgewerkte plan van prins Maurits. Maar ook de strenge winter
was een factor, die een rol speelde, zoowel in gunstigen als on-
gunstigen zin.
Op 3 Maart 1590 was het in Breda nog zoo koud, dat de sol
daten der bezetting vol verlangen uitkeken naar het turfschip
van schipper Van Bergen. Zij gunden zich nauwelijks den tijd het
vaartuig te onderzoeken, maar openden de sluis en trokken de
schuit door de met ijs bedekte grachten naar het kasteel. Tot
zoover ging alles goed, maar nu trad de koude als spelbreker
voor de Hollanders op: de soldaten begonnen meteen te lossen
om althans voor den avond nog wat brandstof te hebben en door
de steeds dunner wordende laag turf klonk het gehoest van de
verkouden manschappen, een verraderlijk geluid, dat alleen maar
overstemd kon worden door de piepende pompen, welke op last
van den schipper door zijn neven bediend werden.
Aan Van Bergen is een diplo
maat verloren gegaan, want hij
wist niet alleen de soldaten er
van te overtuigen, dat ze het
heele schip niet konden lossen,
maar hij bereikte zelfs, dat een
van zijn neven op het schip
achter mocht blijven. Hij ver
oorloofde zich zelfs nog een iro
nische grap, want toen men
aanmerkingen maakte op de
kwaliteit van zijn turf, ant
woordde hij „U begrijpt toch
wel, dat ik de beste turf on
derin heb; die is voor den com
mandant."
Deze beste turf: kapitein
Héraugière met vier luitenants
en achtenzestig man, kwam des
nachts te voorschijn; maakten
zich meester van de belangrijk
ste punten en toen de bevolking
van Breda 's morgens ontwaak
te, was de stad reeds in han
den van de Hollanders. De ste
delijke regeering kocht de plun
dering af voor twee maanden
soldij aan eiken soldaat, die
aan den aanslag had meege
werkt.
Het was 'teerste wapenfeit van
prins Maurits als opperbevel
hebber van het Staatsche le
ger; later werd hij beroemd als
veldheer, doch dit debuut was
een man van zijrr formaat zeer
zeker waardig.
