NOORD
EUROPA
KAARJ VAN
#£7 Tttiamo
SCAPA
plow
^f&teckhch
t/*%7
NOOH.H
zet
'Karltlcroi
/Malmc
veen zuiver ijzer, doeli alleen
ijzererts, dat we even goed
ijzerroest zouden kunnen
noemen als de roest op onze
fiets, want liet is in prin
cipe dikwijls van dezelfde
samenstelling. Roest is een
verbinding van ijzer en zuur
stof, welke laatste stof zooals
wij weten overal in de lucht
aanwezig is en de bedoeling
van de staal- en ijzerindus
trie is om die zuurstof weg
te werken en ijzer over te
houden. Om dit te kunnen
bereiken moeten we '11 stof
vinden, die zich nog gemak
kelijker verbindt met zuur
stof dan ijzer en die heeft
men gevonden in de kool
stof (steenkool, houtskool).
Bij gezamenlijke verhitting
van ijzererts en kool neemt
de koolstof de zuurstof van
het ijzererts over en blijft
er zuiver ijzer achter. Maar
door die gezamenlijke ver
hitting heeft een deel van
de koolstof zich met 't ijzer
gemengd en daardoor krij
gen we een soort ijzer met
'11 zeer hoog koolstofgehalte,
dat alleen maar gegoten kan
worden (tenzij men een bij
zonder proces toepast en
dan zg. smeedbaar gietijzer verkrijgt).
De staalindustrie is er nu op uit het ijzer met te
veel koolstof er in van de laatste te ontdoen en de
eenvoudigste methode hiervoor is wellicht het
puddelproceshet verkregen gietijzer wordt nog
maals zonder directe aanraking met de brandstof
in een vlamoven verhit, waarhij de massa flink ge
roerd (gepuddeld) wordt, de koolstof in het gesmol
ten ijzer gaat onder die hooge temperatuur „ver
branden" en verdwijnt dus geleidelijk uit de massa
en is deze afgekoeld, dan is het koolstofgehalte ver
minderd. liet is het ei van Columbus en levert het
Met behulp van een zwaar gewicht, waarvan de
zwaarte afhangt van den omvang der lagersworden
de kogels op de proef
Volvo-autoniobielen, vooral in het nabije en verre
oosten zeer bekend, worden in Zweden geconstrueerd
beste staal, maar het is een
duur proces. Dit puddelstaal
kan men nog veredelen door
de massa's nog eens om te
smelten en de uitgezochte
soorten in kroezen te ver
mengen, zoo heeft men dan
kroezenstaal. De staalsoor
ten, die de namen dragen
van hun hereiders. zijn min
der duur en door middel van
hetzelfde principe verkregen
't verwijderen van de koolstof.
Het principe is dus niet
zoo verschrikkelijk ingewik
keld, alleen de technische
uitvoering is voor een leek
erger dan Latijn. Want als
ik u nu zeg, dat ledeburiet.
een eutectisch mengsel is
van ansteniet en primair
cementiet, dan denkt u mis-
schien dat ik plotseling over
leer en cement begin te
praten, doch dan heb ik het
alleen maar over ijzer in 'n
bepaalde structuur en van
een bepaald koolstofgehalte.
Zoo is liet principe 0111 staal
te maken dus niet moeilijk
te begrijpen, maar hooien
wij als leek twee „staalmees
ters" met elkaar praten, dan
zullen we merken, dat zij
Hollandsch spreken zonder
dat wij hen kunnen verstaan.
Het Zweedsche staal is niet beroemd geworden
door de nu zoo dikwujls genoemde ertsmijnen in het
hooge noorden, die van Malmberget, Gellivara en
Kiruna. Het ijzer van Midden-Zweden werd veel
eerder in exploitatie genomen en in de achttiende
eeuw leverde Zweden reeds 38% van de wereldijzer-
productie. De geheele voorraad hier bedraagt naar
schatting honderdtwintig millioen ton, in het oosten
van dit gebied vindt men het beste ijzer, doch de
bedrijven zijn hier klein en ingericht voor de ver
vaardiging van precisieinstruim nten, horlogevee-
ren, gevoelige machines, kogellagers, enz. I11 het
westen, waar de ertsen meer phosphor bevatten, in
Grangesberg en Blötberg daarentegen vindt men de
grootbedrijven. Aan ijzererts werd tot 1935 per
jaar een gemiddelde van tien millioen ton gewon
nen, doch dit cijfer wordt allengs grooter, vooral
nu men in het noorden, waar een totale voorraad
van 1.2 milliard ton schijnt te liggen, intensiever
is gaan exploiteeren. Het ijzererts van Koord-
Zweden wordt zoo goed als niet ter plaatse ver
werkt, doch uitgevoerd, voornamelijk naar Duitsch-
land, dat de laatste jaren negen en een half
millioen ton .opnam.
