„Stuk klaar!" Zeven man op hun postmet alleen
zijn rustige boerderijtjes, zijn de drie kanonnen be
zet. En dan voltrekt zieb een wonder van organisatie,
van techniek en van geoefende bedrijvigheid, die voor
den aanvaller, of dit nu een strategische verkenner
of een bommenwerper is, niet veel goeds belooft.
De moderne oorlogvoering is in de eerste en de
laatste plaats een wonder van techniek. In lang ver
vlogen jaren was een eskadron cavalerie zoo ongeveer
het snelst bewegende doel dat een vuurmond te
beschieten had. En met een stuk, dat iedere halve
minuut een schot kon doen, dat na ieder schot op
nieuw gericht moest worden en waar je met granaat
kartetsen op een afstand van misschien nog geen
kilometer een voldoende uitwerking had, kwam je
een heel eind.
Toen kwam de l>enzinemotor, kwamen de tanks
en de gevechtswagens, die in die halve minuut zich
500 meter verplaatsten, en het geschut moest
sneller vuren, sneller richten.
En nu gaat het tegen luchtdoelen, tegen mo
derne verkenners met- een snelheid van 8 kin per
minuut, en het zuiver richten inoet in seconden
gebeuren, en de vuursnelheid inoet zoo groot mogelijk
zijn.
En zoo is het te begrijpen, waarom in 't jaar 1940
een simpel kanon van 7.5 cm tegen luchtdoelen, met
munitie, een paar ton gouds kost en een vuur
leidingstoestel 30.000 gulden en de rest navenant.
In een hoekje van het met ijzige smeltsneeuw
bedekte weitje staat op hooge pooten een metalen
kast, een kubus met ribben van y2 meter. De vier
zijwanden zijn bedekt met schalen en knoppen en
grafieken en vizierkijkers en nog meer knoppen. En
zeven man zijn bezig met door kijkers te kijken, aan
knoppen te draaien en wijzers tegenover wijzers te
plaatsen en binnen in het grijs-ijzeren omhulsel
draait een uurwerk, wentelen tandraderen en drie
dimensionale camoïdeu; enkel en alleen om drie
kanonnen zoo juist mogelijk op het doel gericht te
houden. Wat er daarvoor al niet noodig is' Eigenlijk
zijn het maar drie factoren: de elevatie, d.i. de helling
van het stuk geschut; dan de zijdelingsche richting,
en ten slotte de tempee ring van het 'projectiel (de
instelling van den tijdsduur, die er verloopt tussclien
het oogenblik waarop het schot afgaat en liet moment
waarop de biïsantgranaat in de lucht uiteenspringt).
Maar. er zijn nog zoo'n paar extra-bijzonderheden
waarmee de commandant van een batterij van 7.5 t.l.
rekening moet houden.
Het vijandelijke vliegtuig is geen kazemat, die stil
staat, waarop je kan inschieten. Het doel beweegt
zich, horizontaal en verticaal en dus moet de
batterij, als de jager op de ganzen jacht: „vóórhou
den"het vuurleidingstoestel berekent hoevéél. Er
is de afwijking van liet. projectiel naar rechts, als
gevolg van de draaiing die het van de trekken in den
loop krijgt- Het vuurleidiugstoestel berekent de
derivatie voor iederen afstand van het doel.
Er is wat de veldartillerist den terreinhoek noemt.
Een correctie van de horizontale richting. Het. vuur
leidingstoestel berekent de juiste waarde.
Schieten op een doel op 5 of 6 km hoogte beteekent
rekening houden met de windrichting en windsterkte.
Het vuurleidingstoestel Inrekent ook deze correctie.
En ten slotte is er de tentpeering. Bij ieder schot
is de afstand kanondoel weer anders; bij ieder
schot moet het projectiel dus anders getempeerd
worden. Het vuurleidingstoestel lit-rekent ook de
juiste tempeering rekening houdend zelfs met den
tijd, die er verloopt, tus
sclien het oogenblik, waar
op de kanonnier zijn pro
jectiel tempeert en het
moment, waarop het de
monding van het kanon
verlaat.
Al dat werk doet één
vuurleidingstoestel er is
niemand te vinden, die het.
voor minder dan f 30.000
doet!
Langs centimeterdikke
electrische kabels gaan al
deze gegevens naar de drie
stukken van de batterij.
Gegevens, die door middel
van een wijzer op drie
wijzerplaten aan het stuk
aangegeven worden. Drie
wijzerplaten: een voor de
oog voor de wijzerplaten! elevatie, de hoogterichting
van het stuk; een wijzer
plaat voor de zijdelingsche richting en een wijzer
plaat voor het tem peertoestel.
De kracht echter, die noodig is om het stuk een
andere helling te geven, om het naar links of rechts
te draaien, om aan den kop van iedere granaat den
ontploffingstijd in te stellen wordt door de bediening
van het stuk zelf geleverd. Op een bankje aan den
linkerkant van het stuk zit de „elevatiegever", de
man. die door aan een kruk te draaien, twee wijzers
op een wijzerplaat tegenover elkaar houdt. De eene
wijzer wordt door het vuurleidingstoestel verzet:
door het stuk hooger of lager te draaien, houdt de
richter den tweeden wijzer tegenover den eersten.
Aan den rechterkant van het stuk zit op eenzelfde
soort bankje de man voor de zijdelingsche richting,
ook met zijn wijzerplaat voor zich, ook met zijn
krukhandel, waarmee hij het st.uk heen en weer kan
bewegen.
En aan den linkerachterkant van 't, stuk is liet tem-
peertoestel. Weer een wijzerplaat met twee wijzers;
weer een man, die niet anders te doen heeft dan door
aan een kleinen slinger te draaien twee wijzers tegen
over elkander te houden. En wanneer de lader het
projectiel met den kop. waarin de tijdbuis zit. naar
beneden in het tempeertoestel heeft gestoken, heeft
hij niet anders te doen dan door een handel om te
draaien zijn brisantgranaat zoo te tempeeren, als
door het vüurleidingstoestel wordt aangegeven.
Zeven, acht, tien mail bij ieder stuk. Met al hun
aandacht, voor de wijzerplaten, voor de projec tielen.
Hoog in de grijze lucht is de vijandelijke bonunen-
Tussehen vreedzame boerderijen
en hooibergen steekt de loop va n
een luehtafweerkanoH ran 7.5
cm omhoog. Eén van een batterii
tan drie stukkeu
werper te onderscheideneen beschermende jacht,-
kruiser komt snel dalend op de batterij af. Maar de
man aan het stuk mag niet naar boven kijkenmag
niet, wanneer 't schot tekort valthet grijze wolkje,
dat de plaats van de uiteenspringende granaat aan
wijst, jicht er de machine opdoemteigenmachtig een
tikje meer elevatie geven, den tempeeringstijd een
twintigste seconde verstellen. Dertigduizend gulden
werken en rekenen en corrigeeren voor hem. En wan
neer hij maar zorgt, dat zijn mechanische wijzer pre
cies recht, tegenover den electrischen wijzer staat,
en niet een millimeter er naast omdat 1/10 seconde
verschil in tempeeringstijd oorzaak is. dat het projec
tiel veertig meter achter de vreemde machine ont
ploft dan heeft de man bij het stuk zijn plicht
gedaan.
In nog geen tien seconden heeft het zonderlinge
vuurleidingstoestel zijn berekeningen en correcties
gemaakt. De stukken zijn klaar. En dan het
doel is nog op 5100 meter komt het eerste
commando door de telefoon„Driemaal!" En tegelijk
klinken drie scherpe knallen, de eerste gelijktijdige
schoten uit drie vuurmonden. Twee seconden later
het tweede schot uit het eerste stuk; een fractie van
een seconde daarna het, tweede schot uit stuk drie.
Dan stuk twee. En voor de derde maal zendt ieder
van de stukken een brisantgranaat van 7.5 cm de
lucht in.
Achthonderdduizend gulden hebben hun werk
gedaan binnen twee minuten.
De bommenwerper heeft het lioogerop gezocht
is uit de gevaarlijke sfeer van grijze explosiewolkjes
gevlucht. Maar de jaclitkruiser steekt plotseling
omlaag in een duikvlucht met 600 km tempo
binnen een halve minuut van 3000 meter tot boven
de batterij.
De bediening van de stukken heeft dekking gezocht.
Maar vlak naast het derde stuk staan twee luchtdoel-
mitrailleurs. De majoor heeft als een Romeinsch
caesar met zijn wijsvinger omlaag gewezen. En als
de stekende jager nog op 1000 meter is, ratelt- en
spettert het vanachter de zandzakken drie, vier,
vijf seconden. En dan knettert het uit de lucht uit
vier machinegeweren tegelijk op tweehonderd
meter heeft de jager het vuur geopend de machine
steekt een gieren van twee motoren een helsch
lawaai mitrailleurvuur van den grond ïuitrail-
leurvuur uit de lucht en daartusscheu het in twee
drie seconden tot een loeiend huilen aanzwellend mo
torgeluid. Scherpe steekvlammen uit de verdedigende
mitrailleurs 'n vurige slang spuit uit den neus van
den jager, die met lichtspoormunitie schiet.drie
seconden later is er een doodscbe stilte en geen
viif tellen daarna spreekt alweer het eerste kanon.
G. H. K.
