BRIEVEN VAN DEN DRÉ
Eü
20
Ulvenhout, 3 October 1940.
Amico,
Ge kent 'm een van ons proplejen is den Joost.
'Nen kleinen, steuvigen tiep, van zestig jaren om
trent. Steuvig, ja! D'n kaerel hee 'n paar polsen lijk
pèèrde-enkels. Gin wonder trouwens; den Joost is 'nen
ouwen waereldkampioen, 'nen mannekesputter, die
bergen verzetten kan. Van den vroegen mergen tot
den laten avond is ie op route, kart ie alle Brabant-
sehe durpen af, op 'n kwaje fiets, die 't belasting-
plotje nie wèèrd is. Dat plotje hangt dan ook trouw
aan den rever van zijnen jas, zoodoende is ie er
zeker van, dat z'n fiets in z'n bezit bleft, want.
wie gapt nou 'n paar kilo's ouwen roest op kwaje
wielen?
Ja 'nen mensch mot aan alles denken! Want
als den Joost bij z'n klanten binnen is, om z'n artikel
worsterijen aan te prevelen, dan duurt 't wel 'ns 'n
uur, veur ie te woord gestaan wordt. En zoo staat
zijnen „Rolls Roys" dikkels uren in den schemer
van den vallenden avond, of in den regen teugen 'nen
boom, hier of daar op 'nen verlaten durpsweg.
Tot teugen Limburg aan bereist ie ons groote
provincie, stampende in weer en wind, in tij en ontij,
mee tachtig graden hitte in den schaduw, teugen
felle noordoosters, die 's winters z'n vel kerven.
Maar hij is veul opgewekt van aard. Als ie den
wind méé hee, dan fluit ie onderweugen alle nuuwe
radiomopkes; zit den wind teugen, dan neuriet hij
die mopkes en zoo „reist ie mee 'nen wagel-mee-inge-
bouwden-radio", volgens zijn zeggen.
Onderlest, enkele maanden veur den oorlog, hee
den Joost z'n zuiveren feest gevierd. Vijfentwintig
jaren had ie worst verkocht, 'n Kwarteeuw de goeie,
slechte, belommerde en vinnige wegels van Brabant
afgekard om den baas van zijnen worst af te helpen.
Hij had 't mij in m'n ooren gefluisterd, den Joost,
omdat ik hum, nogal toevallig, sjuust lachende ge
vraagd had: „Joost, hoeveul kilometers hebt ge
nou al bij malkaar getrapt deur Brabant?"
,,'n Half millioen," zee-t-ie zonder bedenken,
'k Stond efkes mee 'nen open mond. 'n.Half
millioen.Joost?
„Ja," laehte-n-ie: „Ga maar na, 'k heb 't lest op
de fiets uit zitten rekenen,,'k Stamp per dag zestig,
zeuventig kilometers bij malkaar, zeg gemiddeld
vijfenzestig. Dat mokt 'n kleine vierhonderd km
per week. Per jaar, da's rap bekeken, twintigduuzend
km en.in vijfentwintig jaren wordt dat sjuust 'n
half millioen, op den kop af! 'k Heb nooit 'nen dag
gemankeerd, 'k ben goed gezond, Goddank, dus.
„Dan".... zee ik verbouwereerd: „dan....
'ns kijken, Joostdan hebt ge.vier op vijftig,
vier op vijftig.ja, da klopt, dan hebt ge twaalf en
'nen halven keer den omtrek van de waereld afge
fietst.
„Ja?" zee-t-ie peinzend: „da's 'nen heelen
weg."
Ik vertelde 't in de propclub en den Pielp zee
dalijk: „Dré, daar motten we hiets van maken! D'n
Joost staat halleenig hop de waereld, z'n vrouw.
nouja, die is honbetreurd gestorven, z'n kinders zijn
weggezwermd, wij zullen 'n haarigheidje hop touw
zetten veur 'm."
Den Fielp, zoo is ie nou eenmaal, 't is 'nen goeien
kaerel, kwam al rap in vuur. Zee toen en draaide
'nen knoop van m'n vest „wittewa, 'k gaai 's mee
zijnen baas praten!"
„Zoude da wel doen, Fielp? Ge kent dieën mensch
nie, den Joost sprikt weinig over 'm, maar 'k heb
zoo den indruk: scheutig is dieën vent nie!"
„Dieën kaerel zal toch wel 'n art hin z'n donder
ebben," zee den Fielp. „Veur hiemand die twaalf en
'nen alven keer veur oe de waereld rondstampte
Vlak dé nie huit, Dré!"
„En tóch. Fielp!"
„En tóch gaai 'k 's klasjeneeren mee dieën worsten
constructeur!"
„Prot er 's mee den Joost eigens over, man!"
,,'t Mot 'n verrassing blijven," mokte den Fielp uit:
„handers his-t-er gin haarigeid haan
Nou 't wierd 'n verrassing. Als den Fielp bij den
patroon was uitgesproken, dan zee dieën mensch,
dieppeinzend en wrijvend langs z'n kin: „mja.
oemja. vijfentwintig jaren in m'n zaak. den
Joost wordt. oud."
Europa kwam in disorde. Mobilisaties, oorlogs
verklaringen, distributie Afijn, ge wit. En den
baas zijnen worst vlóóg weg! Den baas lee dat
uit als ,,'t publiek kan buiten onzen worst nie meer
leven," hij „reorganiseerde" z'n zaak en den Joost
wierd overcompleet. Op den dag van z'n zilveren ju
bileum, toen 't half millioen km vol was, kreeg ie
gedaan.
Den Fielp z'n planneke, hoe goed bedoeld, ko3t
nie deurgaan. Want op den dag van 't half millioen
km was den ermen Joost sjuust te oud om z'n zilveren
feest te vieren.
Wij wisten dat al eerder dan den Joost, die nog
fluitende over de wegels stampte, want. den
verkoop gong gesmeerd!
Mee trots kwam ie den volgenden Zaterdag
bij zijnen baas. Wiedes! Den Joost had 'n vol
orderboekske. Maar den baas keek veul triestig.
Schudde meewarig zijnen volbloedigen kop en sprak
eindelijk
„Joost, ik kan die orders nie uitvoeren."
„We. we. waarom nie, meneer?"
„Ik heb gin voorraad meer."
„Me. me.maar, meneer, 't magazijn lee
stampvol.
„Wat heb jij. (knoop). op mijn magazijn
te maken. En pats! Den vuist op tafel, dat
't portret van den baas zijn huisgezin omviel. Den
Joost wierd spierwit. Lijk bij 'nen drenkeling zoo
vlogen 'm de afgeloopen jaren veurbij zijnen geest.
Hij zég de verschillende tronies van z'n klanten veur
Herfst/wolken hoven Vlvenhout. (Eigen opname)
z'n glazige oogen. Hij voelde z'n eigen ergens bij
den kraag gevat en buitengesmeten worden. Hij
kneep in z'n orderboekske hoeveel had ie er zoo
versleten? hij zag de tallooze Zaterdagen, dat hij
hier, mee den baas, aan deus eigenste schrijftafel
had zitten zurgen en overleggen om de volgende
week zooveul meugelijk van die ééne soort worst te
verkoopen, die.... nouja.... die „haast" kreeg!
En hij zag de sigarenkist, waaruit ie dan, soms twee
keeren op eenen Zaterdag, had meugen opsteken!
Dan draaide alles veur den Joost z'n oogen. Alles
wentelde, lijk 'n groote, zwarte schijf, om 'n blinkend-
rood middelpunt: den baas zijnen kop. Dan begost
den Joost te zweeten, voelde z'n eigen ziek. Z'n
borst wierd gloeiend heet van binnen, z'n knieën
knikten.
De baas kalmeerde. Zette z'n familie overeind,
sprak, strak ziende naar de foto: „ge verstaat wel,
Joost klanten die vechten om mijn artikel, gin
voorraadik heb, hmik heb veur jou gin
werk meer. 't Is broerd, maar 'k zal oe 'n buitenge
woon getuigschrift geven. Ge hoeft Maandag veur
mij nie op route. Ik betaal oe de heele maand vooruit,
ge kunt dalijk gaan zoeken. Ik ben ook den broerdste
nie! Eh. willen samen 's 'n mooi getuigschrift
opstellen?"
Wij moesten iets doen. Maar hoe? Maar watte?
Den Fielp.'Nen bakker maken van den Joost,
op deuzen leeftijd, dat gong toch nie! Iets aan de
gemeente? Misschien kost den Fielp als oudste
raadslid iets doen? Maar: „Bij de gemeente," zee den
Fielp, „krijge de werknemers op den Joost z'n jaren
zoetjesaan pensioen, wat toch veul plazieriger is
veur 'nen moeigewerkten mensch dan 't schoonste
briefke van Baas Worst." Neeë, den Fielp had nie
dalijk iets bij d'hand.
Den Jaan? Allee, den dieën!
Ik Ik zat er krek mee als den Fielp.
Maar den Blaauwe! Die wist iets! Ge wit, den
Blaauwe hee van élles bij de hand. Verkensfokkerij,
boerderijke, 'n handeltje in eigesgemokte limonades,
'n eigesgevonden recept teugen kletskoppen, 'nen
brandstoffenhandel, 'n wildhandeltje.En zoo
wijer. Waar of den Joost iets veur voelde?
Nou, stroopen lag 'm nie. Maar den verkoop van
limonades veur den zomerdag! Den verkoop van
brandstoffen veur den winterdag! „Daar zat muziek
in," vond den Joost.
„Nou is er één bezwaar," zee den Blaauwe: „ge
mot de brandstoffen eiges afleveren, Joost! Zijde
nie benaauwd veur 'n zwart toetje?"
„Ikke niks!" riep den Joost vol vuur, of 't 'nen
lank onverhoorden wensch van 'm was gewist, om
onder 'nen zak steenkool te loopen! Ochja, 'nen
mensch die werken wil.Zoodat, amico, den Joost
van den worst in den steenkool versukkelde.
Hij kwam op Ulvenhout wonen. Gong in 'n goei
kosthuis, bij 'n weduwvrouw mee 'n dochter, die
goed veur hum zurgden. Was er niks af te leveren,
dan stond ie verlejen winter bij den Blaauwe op
den erf mee 'n spanzaag hout te zagen. Want den
Blaauwe „doet" ook in boskes kachelhout, vuur-
aanmakers en turf.
Zoo wierd dan den eenen ermen prul voortgeholpen
deur den anderen! Én al kost ik nou
nie zeggen, dat den Joost, op z'n zestig
jaren, eindelijk den weg naar 't fortuin
was opgestapt veurloopig was ie
onderdak en hoefde nie, na 'n lank
leven van eerlijken, braven arbeid in
de rij te gaan staan mee z'n handje
open! En dat was veur den Joost 'nen
heelen winner!
Wij kregen 'nen kameraad, die veul
te wijd weg woonde, op ons durpke;
de propcluh kost er alleen maar wél bij
varen
Mee 'n klein bietje goeien wil mokt ge
'nen mensch 't leven weer meugelijk.
Als dat meer wierd ingezien, lieven
God, wat zou 't leven veul schoonder
zijn
Afijn, we wéten 't allemaal, we doen
't alleen maar anders! En klagen dan
over „slechte tijen." En „volle maga
zijnen", net als Baas Worst.
Jaja!
Over den Joost hoorde nog wel meer.
Hij stelt 't best. Is weer in den worst,
mee den Blaauwe samen.
Veul groeten van Trui, Dré III en
als altij gin horke minder van oewen
t. h. v. DRÉ
