mm
BRIEVEN VAN DEN DRÉ
ALLERZIELEN
Allerzielen
20
'Nen killen mist van dansende waterstofkes
wemelt deur den duisteren buiten, die stillekes
befloerst wordt mee 'nen matten druivendaauw.
Vette druppen ziggelen van 't gewas, vallen stil in
den zwarten èèrdebrij.
Triestig tij, deus van Allerzielen.
Laag hangen de lochten over de waereld. Haken
vast aan 't kaal geboomt, aan 't dichte takkenrag
van heesters, dat zwart en dik wordt van 't wemelend
nevelnat.
Hier en daar plekt nog 'n spat geel van 'n vergeten
herfstblad op den duisteren dag. 'Nen natten tule
veegt telkens in oew gezicht. En op den akker bespeur
ik vaag, als achter 'n beslagen ruit, hier en daar den
schim van 'nen gebogen mensch, daar wijerop, in de
drijvende velden, 'k Veeg dan telkens m'n oogen uit,
maar den grijzen nevel gaat daarmee nie weg. Den
mensch daargunder blijft 'nen gebogen schim.
Mijnen grond kan 'k nie wijers afkijken dan tot 't
Kanadeezenwegelke, da'k daar weet deur 't geboomt,
dat vagelijk oprijst teugen den mist van den winter-
schen middag.
Dichter en dichter weeft den natten tule tot 'n
dikke stilte, die donker over den buiten sliert. Lijk
spinrag hangt 't lage hout van struikgewas aan den
flierenden nevel. Zóó stil is 't onder die versmorende,
lage lochten, dat 'nen haas z'n eigen vergist en dicht
bij z'n ooren opstikt, daar tusschen den winterkool.
'n Kraai wiekt naar de bosschen. En mee 'nen schel
len krijsch scheurt dieën veugel 'nen reep uit de stilte.
Maar ze trekt meteen weer dicht, die scheur. En
zwaarder nog leunt den stillen wemel, den weemoed
op oew zielement.
Weemoed, ja.
Plechtig klonk van den mergen den klokkenroep
over ons durpke. De klokken klepelden den dubbelen
echoklank veur rouwmissen bestemd.
En onder '11 gewulft van klokkenklank trok ik mee
Trui den vroegen mergen deur, naar ons rouwend
kerkske, dat riep, dat riep, dat riep over de velden,
over de bosschen, naar alle huizekens in landwegels
en diep in 't bosch. Dat riep om gebed veur de zieltjes
van ons afgestorvenen, maar die vandaag toch
tusschen ons in leven.
Och 't is alle jaren zoo, maar altij weer van
verschen weemoed.
Als ik van den mergen, in de vroegte van den
grijzen dag, m'n eerste passen op den erf zette, dan
botste-n-ik teugen 'n klamme stilte, zoo dik, da'k
'm voelde klemmen om m'n keel. De lochten waren
troebel. Den groenen turfsmoor sloeg uit de schouw
plat naar d'èèrde.
Maar onderweuge mee Trui, begost den dag traag
te komen. Gloorde achter in de boschdreef 'n rossig
floers aan de dichte locht. En langzaam gloeide
purper mergenrood in de bosschen. D'n dag bloeide
open. De zon puilde deur 'n wolkspleet de waereld
binnen. Gouwen licht flakkerde als van duuzend-
voudig kèèrsengevlam deur den buiten.
Moeizaam gaat zoo'nen Allerzielendag open
zoo'nen dag van rouw, als ieder huizeke 'n sterfhuis
is, waar den dag maar schriele binnenvalt langs 'n
spleet van de toeë gordijnen
Allerleste blaren, nat
en zwaar, smakten uit
de locht. Vielen plat,
lijk dooie veugels, mee
gespreide wieken. Ik
raapte zoo'nen lesten
bladveugel 'ns op
peisde er naar, om 'm
dan weer zachtekes los
te laten.
Waarom.
Ja, waarom? D'n
mensch pakt wel 'ns
meer iets vast, terwijl ie
op veurhand wit, dat
er niks vast te houwen
Nog altij beierden de
klokskes. 't Bronzen
gelui dwerlde 't durpke
vol. Zong in oewen kop.
En eerst als we de zware
kerkdeuren achter ons
hadden, dan kwam 't
in onze hersens tot rust
verstierf 't gelui, dat
tot aan de kerk steeds
zwaarder op onzen nek
was gevallen.
'Nen zwarten gloei
stroomde ons teugen
aan den ingang. Want
niks zal ons pastoorke
ooit sparen veur onze
overledenen, veur wien
ie op deuzen, huilie ge-
wijden dag, z'n kerkske
drapeert in zwaren rouw
en siert mee wel duu-
zendkèèrsen. Den zwar
ten katafalk, veur de
brandende Godslamp,
lijkt dan ook gedragen
op 'n gouwen zweem
van kèèrsenlickt. Zwar
ter nog mag de Novem
ber wemelen in de verre
hoeken achter pilèèren,
m bogen en kruisgan
gen, maar stralender
(Foto Joh. van Bneren,
Rotterdam)
gloeien dan de aureolen op de slanke këérsen. Pel
ler blinkt t licht dan teugen den rouwsier van
den altaar.
btillekes was 't in de volle kerk. Stiller dan gewoon
lijk. Want veur iederen biddenden mensch, hier op
deuzen killen mergen, was dieën zwartstralenden
doodentroon, dieën katafalk, de weemoedige her
innering aan hun, die daar, soms nog zoo kort
gelejen, hadden onder gestaan.
Ge kost de kèèrsen hóóren branden.
Buiten schoof 'nen wolk veur de zonnespleet en
dieper viel de waereld in rouw. Maar straffer gloor
den de lichtekes op, in den kleffen duister, die deur
de kerk dreef.
Toen, als na 'nen diepen zucht, zoemden de eerste
urgeltonen over de geknielde kerkgangers. Plechtig
schreed ons pastoorke naar den altaar, gebogen in
den blanken kazuifel mee 't. machtig, zwarte kruis.
Z n witte handjes, lijk porselein, devoot gevouwen.
Machtiger dreunde den urgel langs de gewulften
„Heer, geef hun de eeuwige rust, en 't eeuwige
licht verlichte hen."
Allerzielen
Tij van rouw over onz' afgestorvenen, waarveur
we vandaag onze kèèrskens branden, in de rouw-
gesierde kerken.
Allerzielenwordt, steeds van grooter betee-
kenis over de rampzalige waereld, waarin 't mensch-
dom gebukt gaat onder den altij machtiger Dood, die
lieerscht in de lochten, die heerscht op de eerde; die
lieerscht op en onder de zeeën, die heerscht in de
zwarte mijngangen, kilometers diep in den grond;
die heerscht overal waar 't menschdom binnen
drong, om erte bukken veur den Dood!
'Nen Dood. die raast over de wegels, die tiert uit
de lochten, die spookt onder de volken.
Ja Allerzielen wordt ieder jaar 'nen algenieener
gedenkdag.
Allee oew gedachten gaan deus dagen wat
dieper. En da's goed.
Als den Allerzielen al zoo dikkels om oewen kop
cirkelde, in steeds korter kringen, als ge 'm zoo goed
hebt leeren kennen aan zijnen tranenden buiten Taan
de dichte nevelsluiers, aan den rouwsier van oew
kerkske als op 't kerkhoveke, daar onder de
druppende treurboomen, al zooveul uit oewen kring
ten grave liggen, dan dan prakizeert ge deuze
dagen wel 'ns 'n bietje seerjeuzer.
En da's goed. 't Is noodig dat den herfst ook 'ns
rukt aan jouwen stam. Dat de blaaikes van oew
gedachten zoo vrij om oewen kop wentelen. Dat ge
komt tot nadenken over de wezenlijke wèèrden van
oew leven, waarin zoo'nen grooten balast is van
wèèrdeloozen prullenboel als boozen nijd, als klein-
zieligen afgunst, als de ziel bedervende eerzucht,
als allerhanden angst om niks.
Hoe nietig, hoe niks! zijn ineens den rijkdom,
of de zurgen, of den roem van den mensch, dien ge
daar liggen ziet in zijn doodskleed.
Hoe wèèrdeloos is alles ineens tot asch vervallen,
wat gisteren veur hum zoo belangrijk scheen, dat
ieonrecht, zielsverkoop over had veur al die
wèèrdelooze wèèrden.
Wat is 't vreemd te staan bij de baar van 'nen
mensch, die heel z'n leven zoo.„fortuinlijk" was
en benijd wierd in bijvoorbeeld zijn geldzaken! Of
die heel z'n leven zoo benaauwd was veur den dag
van mergen.
Ja, da's vreemde gewaarwording bij die baar van
zoo nen kortzichtige te staan, die z'n eigen zestig,
zeventig, tachtig jaren zorgen mokte omniks!
■'a da's vreemde gewaarwording veur ons,
omdat. wij allemaal zoo zijn! Zoo. afgunstig,
zoo onrechtvaardig, zooklein, zoo hoovèèr-
dig. Zoo stom egoïstisch, dat er de samenleving aan
kapot gong.
Ja, daarom staan wij verslagen bij de baar van
zoo'nen medemensch, veur wien niks anders over
bleef, dan'n wijs of 'n goei woord, ooit deur
hum gesproken. Dan 'n kleine daad van nosteliefde,
ooit deur hum beoefend. Dan.... die dingen, die
hij eigens nie telde! Vergat!
ik® bleef m over, dan de vrucht van één bijzonder
goei gebedeke, deur hum 'nen keer gedaan!
•'a 't is goed, als 't Allerzielentij zoo 'ns om
oewen kruin sturrnt en er de blaaikes van oew
gedachten vrijelijk rondflieren.
Ln ge dan, deur de naaktheid van den kalen kruin,
n beter deurziclit krijgt naar de wije- schepping,
"waarin zelfs deuzen mergen nog 'n bloedrooie zon
sierde en verlichtte deuzen stemmigen Rouwdag.
DRÉ.
