DE
BRAVE HENDRIK
Kinderboeken en boekenkinderen
van honderd jaar geleden
Mijn spelen is leeren is een principe, dat een eeuw geleden in kinderboeken
geregeld werd toegepast. Hierboven een illustratie uit Museum voor de Jeugd
Het bijschrift luidt: Thans zullen wij ook het water in de gedaante van ijs be
schouwen. Naarmate het water warmer is, naarmate is het ook vloeibaarderen
meer uitgezet, vermats de hitte alle ligehaam doet uitzetten de koude in tegendeel
trekt hetzelve altoos digter ineen, tot zoo verre dat het eindelijk geheel onvloeibaar
en een glasachtig ligehaam wordt, "Verder wordt 't te St. Petersburg nu Lenin
grad) van ijs gebouwde huis beschreven (fig. 4), ijskristallen (fig. 5)de arrestee
(fig. 6) en de lawine (fig. 7).
Uit „Museum voor de Jeugd." Een artikel over schapen. Het bijschrift luidt:
Het laken, waarvan de dame (fig. 34) een gedeelte laat afsnijden, om zich een
winterkleed te. laten maken, wordt van schapenwol vervaardigd. Behalve het laken
worden nog verscheidene andere soorten van stoffen van schapenwol geweven,
zoo ook tapijten (fig. 33). De dame (fig. 36) welke op eene harp met darm
snaren bespannen, speelt, en hare stem aan het snaartuig schijnt te paren, ver
schaft ons eenigszins een denkbeeld van het genoegen t welk de darmsnaren ons
verschaffen, De draaikunstenaars maken uit de dunne beenpijpjes der schapen
naaldekokers (fig. 37) en dergelijke kleinigheden meer.
Kent gij Hendrik niet, die altijd zoo beleefd zijnen hoed afneemt als hij voorbijgaat
Velemenschen noemen hem den braoen Hendrik, omdat hij zoo gehoorzaam is, en omdat
hij zich zoo vriendelijk jegens ieder gedraagt. Hij doet nooit iemand kmaad. Er zijn roei
kinderen, die hem niet liefhebben. Ja, maar dat zijn ook ondeugende kinderen. Alle brave
kinderen zijn gaarne bij Hendrik. Kinderen, die met Hendrik omgaan, morden nog bra
ver, mant zij leeren van hem. hoe zij handelen moeten. Als Hendrik zoo braaf is, dan
zal hij ook zijne ouders liefhebben. Alle brave kinderen hebben hunne ouders lief. Ja, hij
heeft zijne ouders zeer lief, daarom is hij ook altijd zoo vroolijk en vergenoegd. Hij krijgt
toch geen lekker eten en drinken, en hij heeft geene mooije kleederenhoe kan hij dan
zoo vergenoegd zijn Gelooft gij dan, dat men lekker eten en drinken en mooije kleede
ren moet liehhen om vergenoegd te mezen? Ik niet. Maar, daar komt Hendrik aan,
mij zullen het hem zeioen vragen.
En dan komt de brave Hendrik op de proppen
en deelt een serie zedenlessen mt aan Jan
en Willem, maakt
liedjes en doet verhalen,
alles tot leering en stich
ting van de jeugd, die
dezen wel wat al te zoet-
sappigen jongeman dus als
voorbeeld moest nemen
voor een deugdzaam leven,
zoo deugdzaam, dat de
naam Brave Hendrik zelfs
nu nog, na honderd jaar,
'n niet erg gunstigen klank
heeft.
Als men op het oogen-
blik dit boekje van Anslijn
en zijn tegenhanger, de
Brave Maria, doorbladert,
dafi staat men verwon
derd over de merkwaar
dige lectuur, die men
een eeuw geleden den
kinderen voorzette. Van Alphen was heusch de
kwaadste nog niet, al vinden wij hem nu verouderd.
Eindelijk verscheen de gelukkige dag, kinderen slaat
nu het oog op het plaatje. Ziet, hoe hier de man de
duistere gevangenis verlaat en als verpletterd daar
staat. Ziet, hoe teeder zijne vrouw hem aan haar hart
drukt; hoe zijn dochtertje zijne hand met kusjes over
dekt; hoe de goedhartige knecht, die zijn goed helpt
dragen, trouwhartig zijn hand op zijnen schouder
legt en zegt: „ook ik wensch u geluk, mijnheer!"
Ziet dat alles, kinderen! en verheugt u in het geluk
van den verbeterden gevangene.
(Uit: Schetsen uit. het kinder
lijk leven.)
E/Irt/tfustr /rt/tyZZ x/rZ.Arsf Z'
r ytZtrtsttZ ZZ
De brave kinderen van
dezen (lichter hebben al
van een overmaat aan
zoetsappigheid te lijden,
doch in vergelijking met
wat in dien tijd als ideaal
van kinderdeugd gold,
zijn Van Alphen's kleintjes
bijna deugnieten. Wat zegt
u bijvoorbeeld van een
jeugdige spruit, die zijn
ouders aan het ontbijt met
het volgende vers begroet:
Zoo zagen de illustraties der
oude kinderboeken er uit:
staalgravures, die meestal
met de hand gekleurd werden
