Onrustig
en Gejaagdl
/W» akkertje
Dat, wat je niet
ziet, is dikwijls van
groot belang.
1éqer\tat\dstéen
De Nederlandsche Pijnstiller
Wanneer U zich zenuwachtig, overspannen
of gejaagd voelt, zorg er dan voor dat U
weer spoedig de noodzakelijke rust terugvindt.
U moet hiervoor zorgen met het oog op Uw
eigen welzijn, maar U zijt het niet minder
verplicht in het belang ook van Uw omgeving.
Dank zij de bijzondere samenstelling zijn
"AKKERTJES" in staat verrassend snel het
overprikkelde zenuwstelsel te kalmeeren. Dan
zult Ge U weldra als 'n ander mensch voelen
Aan den voorkant wit, aan den
achterkant
AANGETAST DOOR
TANDSTEEN
(Wat de tandspiegel te zien gaf)
De meeste menschen denken, dat hun tanden
gezond zijn, als zij er aan de voorzijde mooi
wit uitzien. Zij weten niet, dat de mooie witte
tanden aan de achterzijde soms ernstig aans
getast zijn door tandsteen, den grootsten vijand
van ons gebit. Tandsteen zet zich als een
weeke substantie tusschen en achter de
tanden af, waar het een harde, bruine korst j
gaat vormen, die leidt tot ontsteking van het
tandvleesch en ten slotte tot losraken en
uitvallen van de tanden. Solidox, het niet» l z:;~z
we Nederlandsche tandpasta, verwijdert f
tandsteen, omdat het een geheel nieuw jf
bestanddeel bevat, n. 1. Sulforicinoleaat. j
Alleen Solidox bevat dit nieuwe prepa=
raat, dat zooals wetenschappelijke
proefnemingen hebben aangetoond in>
derdaad tandsteen verwijdert en voors
komt, zonder het tandglazuur aan te
tasten. Vang nog heden aan Uw tan=
den de Solidoxsverzorging te geven
poets ze tweemaal per dag met Solidox
en bezoek Uw tandarts tweemaal per jaar.
Alleen Solidox bevat
Sulforicinoleaat Ned.
Oclr. 19178), dat land-
steen,de oorzaak van ver
schillende landziekten,
voorkomt en verwijdert.
CENT PER TUBE
VOLDOENDE VOOR 60 X POETSEN
miDox
Maar kort na elkaar sterven zij alle drie
en voor de Nederlanden wenkt het ver
schiet, dat hun toekomstige heer koning
van Spanje zal worden. Voegt men
daarbij, dat Maximiliaan in 1496 keizer
van Duitschland is geworden, waardoor
de mogelijkheid rijst, dat ook zijn zoon
of zijn kleinzoon tot deze waardigheid
door <le keurvorsten kan worden geroe
pen, dan lijkt het uitzicht voor het
vorstenhuis bij het einde der eeuw vol
beloften. Of het dit ook voor de Neder
landen zelf was, is een andere vraag.
Een nieuw gevaar komt nog eenmaal
de Bourgondische macht in de. nog zelf
standige gewesten in het noorden be
dreigen. Karei van Egmond wordt her
tog van Gelderland en in dezen „middel-
eeuwschen despoot in zakformaat",
zooals Busken Huet hem heeft genoemd,
krijgt het verzet tegen den Bourgon-
disehen eenheidsstaat voor het laatst
vorm en gestalte. Groningen biedt hem
in 1514 de heerschappij aan en de eind
strijd zal aan zijn naam verbonden
blijven. Philips de Schoone is dan al
gestorven, in 1506, en Maximiliaan
moet voor de tweede maal liet regent
schap aanvaarden, nu voor zijn klein
zoon Karei, in 1500 te Gent geboren.
Met Karei V raken de Nederlanden
verstrikt in de groote wereldpolitiek.
Karei wordt ook keizer van Duitsch
land en koning van Spanje. De we
reldheerschappij lijkt voor hem weg
gelegd en alle vorsten, die zich daar
door bedreigd gevoelen, in de eerste
plaats de koning van Frankrijk, die zelf
keizer had willen worden, komen tegen
hem in het geweer. De strijd wordt uit
gevochten in Italië en Karei kan het
niet dulden, dat aan de noordgrens van
zijn gebied nog zelfstandige staatjes hem
hinderen. Gesteund door zijn bende-
hoofden Groote Pier en Maarten van
Rossem woelt de Geldersche hertog
tegen hem in Groningen en Friesland
en in zijn eigen gebied. Maarten van
Rossem, die .plunderen en blaken het
sieraad van den oorlog" acht, brengt
met zijn „zwarte bende" schrik en nood
over 's keizers landen.
Het eerst komt Friesland tot bezin
ning. Overheerd te zijn door de roover-
benden van Karei van Egmond is voor
de vrije Friezen minder aanlokkelijk
dan te gehoorzamen aan Karei V, die
toch ook keizer is, waardoor aan de eer
is voldaan. Groote Pier, de boer, die
zich, half in ernst, half in scherts, had
gesierd met de allerdwaaste bijnamen
als: „koning der Friezen, hertog van
Sneek, kapitein-generaal der Zuiderzee,
kruis der Hollanders", geeft het verzet
op en Friesland onderwerpt zich (1523).
Dan volgt Utrecht, waar men met „den
kwaden Gelderschen duivel" al even
droevige ervaringen had opgedaan. De
hoofdstad van het bisdom laat de Bour
gondische troepen hinnen en de bis
schop doet, daartoe gemachtigd dooi
den paus, met wien Karei V in dezen
tijd op goeden voet staat, afstand van
de wereldlijke macht, waardoor ook het
Oversticht (Overijsel) aan dezen in han
den valt. (1528). Een twist met Dene
marken, waar Karel's zwager Chris-
tiaan II verdreven was, die zijn troon
van Holland uit poogde te veroveren,
brengt Deensche troepen in Groninger
land, die spoedig met de Geldersche
„beschermers" gemeene zaak maken.
Roovend en plunderend maken Denen
en Gelderschen het gewest onveilig, dat
zich ten einde raad aan Karei over
geeft (1536). Alleen Gelderland zelf rest
nog. Maar Karei van Egmond sterft in
1538, en als zijn opvolger, Willem van
Gulik-KIeef, zich aansluit bij Karel's
vijand, den koning van Frankrijk, komt
Karei zelf met een leger en dwingt
Willem tot het Verdrag van Venlo
(1543). De gang naar de eenheid is
daarmede volbracht.
De afstand van Karei V
Maar al was Karei er in geslaagd
heer te worden van alle Nederlanden,
zij vormden slechts een klein onderdeel
van zijn politiek. Als wij deze willen
begrijpen, moeten wij letten op zijn
titel van keizer. Wanneer wij hem noe
men keizer van Duitschland, dan druk
ken wij ons alleen kortheidshalve zoo
uit. De volledige, titel luidde: Keizer
van 't heilige Roomse,lie rijk der Duit-
sche natie, en 't woord Roomsch daarin
beteekent- Romeinsch. Het geeft aan,
dat dit rijk eigenlijk de voortzetting
was van het Ronieinsehe rijk, dat eens
de gelieele bekende wereld belieersehte.
Wel was de macht van den keizer lang
zamerhand beperkt tot Duitschland
alleen, maar de gedachte was blijven
leven, dat de keizer de eerste monarch
was van de christenheid en dat de
andere koningen slechts souvereinen
tweede, klasse waren. Karei V had zich
als ideaal gesteld die gedachte opnieuw
tot werkelijkheid te maken.
Zijn onderdanen in de Nederlandsche
gewesten trachtte hij te doordringen
van het besef, dat zij een eenheidsstaat
vormden. Met strenge hand vervolgde
hij de afwijkenden van de kerkleer, om
dat gedeeldheid in godsdienstig opzicht
de pas verworven eenheid weer direct
in gevaar zou brengen. Voor liet be
stuur, de wetgeving, de rechtspraak en
de financiën had hij bepaalde, lichamen
aangewezen, die zeggenschap hadden
over alle Nederlanders gelijkelijk, tot
welk gewest zij ook behoorden. Daar
hij er tot zijn bittere teleurstelling niet
in geslaagd was zijn zoon Philips te
doen aanwijzen tot zijn opvolger als
keizer, had hij gezorgd de verhouding
tot het rijk zoo voordeelig mogelijk te
regelen.
De teleurstelling over de mislukking
van zijn wereldpolitiek had Karel's
kracht gebroken. Bij zijn leven nog
deed hij afstand van zijn waardigheden.
In de groote zaal van het paleis te
Brussel droeg hij op 25 October 1555
de heerschappij over deze gewesten
over aan zijn zoon Philips. Nog maar
55 jaar, was de keizer een oud en ge
broken man. Steunend met de eene hand
op een stok en met de andere op den
schouder van zijn jongen gunsteling
Willem van Oranje, strompelde hij de
zaal binnen, waar al de pracht van
Bourgondië voor het laatst was ten
toon gespreid. Als kind van zijn tijd
hield de keizer van dergelijke indruk
wekkende vertooningen. Maar hijzelf
dreigde het tooneel te bederven. Met
zwakke, trillende stem sprak hij zijn
afscheidsrede uit, bijziende door zijn
bril turend op de notities, die hij in de
bevende hand hield. Juist die hulpeloos
heid roerde echter de aanwezigen. Men
voelde de oprechtheid van zijn betui
ging, toen hij, met een door tranen
verstikte stem, sprak van de liefde,
die hij, de geboren Nederlander, aan
deze gewesten toedroeg.
Hoe viel de zoon af bij den vader.
Nederlandsch kende hij niet en zelfs het
Fransch was hij niet voldoende meester,
om zijn onderdanen toe te spreken.
Granvelle deed het voor hem, maar zijn
toespraak, hoe sierlijk ook, kon de ge
dachte niet wegnemen, dat een vreem
deling, een Spanjaard, het bewind had
overgenomen.
Laag hingen de wolken op dezen
herfstdag boven Brussel. Het was als
een symbool van de in nevelen gehulde
toekomst. Dr. J.'C. 11. DE PATER
