r
mmtk
Een bezoek aan de Lij in- en
Gelatinefabriek „Delfl"
Waar men liever de heetten heeft dan het vleesch
Een goede beendereninzameling een nationaal belang.
In de Lijm- en Gelatiuefabriek „Delft", te Delft,
wordt een groot aantal beenderen verwerkt,
waarvan eeliter de aanvoer, door de tijds
omstandigheden. sterk achteruitliep 0111 de. vol
gende drie redenen
1. De uitvoer naaf Nederland van overzee staat,
thans stop.
2. Er is vleesch distributie.
3. De huisvrouw koopt veel beenderen, om er soep
van te koken, en deze verdwijnen al te dikwijls in den
vuilnisemmer.
Het gevolg van dit alles is, dat de Nederlandsche
beenderen-verwerkende industrie en voorts de
fabrieken en werkplaatsen, die van deze industrie
betrekken, met stilstand worden bedreigd. Welke
de producten zijn. die uit beenderen worden ver
vaardigd? We zullen ze hier noemen:
Op de eerste plaats: lijm en gelatine. Vervolgens
beenzwart, voor het ontkleuren van suikersappen,
technisch vet (grondstof van stearine) en beender
meel, dat een belangrijk bestanddeel vormt van het
veevoeder. De verbruikers dezer producten zijn:
van het beendervet de kaarsenfabriek; van de
beenderlijm de papierindustrie, de textielindustrie,
houtbewerkingsindustrieën en grossiers
en winkeliers.
Gelatine wordt voor voedings- en
technische doeleinden gebruikt.
Uit deze opsomming blijkt dus wel,
hoe belangrijk een massale aflevering
van beenderen voor de Nederlandsche
industrie geroemd mag worden.
En wie hebben nu de vlotte voor
ziening van beenderen in de hand?
Dat zijn onze huisvrouwen, die de
uitgekookte beenderen eenvoudig heb
ben af te geven aan den schillenboer,
die ze ophaalt, verzamelt en aflevert
aan enkele groote grossiers, vanwaar ze
door de beenderen verwerkende fabriek
worden opgehaald per eigen auto-
ophaaldienst.
Moeder-de-vrouw kan dus thans haar
verdienstelijke medewerking verleenen
aan de instandhouding van
talrijke bedrijven, waar
velen hun brood verdienen.
Zij zal dit ongetwijfeld
gaarne doen en nog ijveriger
en zorgvuldiger de gebruik
te beenderen bewaren en
meegeven met den schillen
boer of den gemeentelijken
dienst.
Over de fabricatie van
lijm nog het volgende:
Nadat de beenderen op
een autoweegbrug zijn ge
wogen, worden ze met be
hulp van transportgoot en
transportband over een
sterken magneet gevoerd
om de ijzeren voorwerpen,
die er tussehen verdwaald
zijn geraakt, eruit te halen,
vervolgens oppervlakkig
met de hand gesorteerd en
gebroken met een tanden-
De vloeibare lijm giet men in tie mei
water geboeide bakken.
Dit in de juiste wijze.
De beenderen zijn afzonder
lijk bewaard en irorden mei
den schillenboer meegegeven.
II el beenderschroot, voor
de gelatine-fabricatie,
komt in, de ruim e kui
pen. waar het met zout
zuur wordt behandeld
komende lijmoplossingen
worden gebleekt en inge
dampt en vervolgens nog
warm vergoten in met
water gekoelde platte bak
ken. waarin de lijm op
stijft, vervolgens in stukken
wordt gesneden en met ver
warmde lucht gedroogd op
droogrekken, om daarna in
zakken of kisten verpakt
te worden. Deze stukken
worden ook wel gemalen tot
poederlijm.
Nadat het lieete water
practiscb alle lijm uit het
beenderschroot heeft ver
wijderd, blijft liet ontlijmde
schroot over, dat vervolgens
wordt gedroogd en in een
kogelmolen gemalen tot
beendermeel.
Op deze wijze blijft van
liet oorspronkelijke been
niets over.
De gelatine-fabricatie geschiedt als volgt
Het beenderschroot wordt met verdund zoutzuur
behandeld om er het phospliaat uit op te lossen. Aan
het met phosphaat verzadigde zoutzuur wordt ver
volgens gebluschte kalk toegevoegd, waardoor het
erin opgeloste phosphaat in den vorm van pliosplior-
zure voederkalk neerslaat.
Het van phosphaat ontdane been, osseïne genaamd,
wordt dan gewassclien met water en gedurende lan
gen tijd in kalkmelk (d.i. brij van gebluschte kalk)
gezet. Gedurende deze kalking wordt de gelatine-stof
oplosbaar gemaakt. Na de kalking wordt de osseïne
weer met water gewassclien, gebleekt en met chemica
liën gereinigd.
Na al (leze bewerkingen is de osseïne, die nog
steeds den vorm van liet oorspronkelijke stukje
been vertoont, elastisch geworden door de verwijde
ring van liet phosphaatgeraamte. Van deze smelt-
hare osseïne wordt vervolgens de gelatineoplossing
getrokken. Bij de gelatine-fabricatie heeft, althans in
de modern ingerichte fabriek, het vergieten niet meer
in hoofdzaak plaats in gekoelde bakken, zooals bij de
lijnifabricatie, doch op een band zonder eind, hetgeen
hygiënischer is, maar bovenal het. opstijfprocédë
vlugger doet verloopen. hetgeen bij een zeer gevoelig
dierlijk eiwitproduct, dat bij onoordeelkundige be
handeling sterk onderhevig is aan bederf, van groot
belang is.
Nu worden de vierkante stukken lijm uit de koelbakken ge
nomen het product is nagenoeg gereed.
De strooken gelatine op den hand-zonder-einde. (Foto's Panorama)
breker tot nootgrootte. Zonder onder
breking worden zij met een transport-
goot gevoerd in karen van waaruit de
extractoren gevuld worden, waarin ze
niet behulp van benzine worden ontvet.
Uit de oplossing van vet in benzine
wordt de benzine teruggewonnen door
deze te verdampen, waardoor het vet
achterblijft. De benzine-damp wordt in
een koeler weer tot vloeistof verdicht.
Na de ontvetting is
het been geworden tot
'n droog, reukloos pro
duct, waarvan de stukjes
pijpbeen het uiterlijk
hebben van licht ge -
klenrd ivoor.
Dit tussckenproduct,
beenderschroot ge
naamd, wordt vervol
gens door een zooge
naamd trommelen ont
daan van de eraan han
gende droge vleesch-
deeltjes en vervolgens
ontlijmd door behande
ling met stoom en heet
water, waarin de lijm -
stof oplost. De eraf
Een kijkje in de smelterij der gelatinefabriek
