verzorging! MÉVEUi DE NEDEREANDSCHE FAMILIENAMEN Castella GOED ZITTEND Is er bij U iemand verkouden Rheumatiekpijn kan verlicht worden! SECONDEN PER TUBE Weer zoo'n goed d^qbelm^n -product! In dezen tijd van persoonsbewijzen en distributiebescheiden staat de instelling, die wij „Burgerlijke Stand" noemen, volop in de belangstelling. Zonder deze administratie der bevolking, die in 1811 werd ingevoerd, zou het een warboel worden. De Burgerlijke Stand, die later met een Bevolkingsregister werd uitgebreid, beteekende indertijd een. grondige re organisatie. Van het jaar 1811 af moest ieder een achternaam dragen en was het uitgesloten, dat iemand, gelijk dat in vroeger eeuwen voorkwam, zijn familie naam willekeurig wijzigde. Zelfs de simpele verandering van een voornaam was voortaan slechts mogelijk na een ingewikkelde procedure en u moet eens zien. wat er allemaal aan te pas komt als er thans, onvoorzien, toch eens een fout voorkomt in de registers! Dat ging vroeger, toen de adminis tratie der jong-geborenen bestond uit de doopregisters der kerkgenootschap pen, heel wat gemoedelijker. Kijkt u maar eens naar de aanteekening in een doopboek van Purmerend, waar u op 8 Juni 1651 vindt: ,,'t kint is gedoopt Maritje, 't most heten Adriaen". En dan nog een curieus geval van herdoop, ditmaal te Assendelft. Daar staat bij den doop van een jongetje op 27 Nov. 1785: „Claas, dit kint wordt op versoek van de moeder en grootvader genaamd Jan, en is aan den sclioolkinders koek uijtgedeelt om dezelve voortaan Jan te noemen. Dit is geschied 22 September 1792". Dat er in die eeuwen ook nogal vrij werd omgesprongen met de achter namen, spreekt vanzelf. Eenheid van spelling bestond er niet. Zoo wordt een meisje, dat bij haar geboorte werd ingeschreven als Symetje Vander bij haar huwelijk Simtje Van Der ge noemd en als later uit dit huwelijk kinderen worden gedoopt, heet zij op eens Vandel. Deze namen lijken in elk geval nog op elkaar, doch herhaaldelijk kunt u in de oude registers personen vinden, die onder twee absoluut ver schillende namen bekend waren. Hier hebt u een paar voorbeelden, opgetee- kend uit een begraafboek der jaren 1765-1770, waar we lezen: „Simon Glas alias van Muyje, Gerrit Heertjes alias Ortjes, Pieter Schoute alias Blijleeven, Thys Bartels alias Mooijweer", terwijl een ander burger simpel wordt aan geduid als „Heyn met één Oor". Het is duidelijk, dat een naam als „Mooijweer" eigenlijk een soort bijnaam was. bijvoorbeeld gegeven aan een man, wiens conversatie nogal eens placht te bestaan uit de opmerking, dat het mooi weertje was. Doch niet zelden werden dergelijke in spot gegeven toenamen erfelijk en kwamen als geslachtsnaam in gebruik. Een andere categorie van dergelijke namen ontstond in 1811, toen men ten gemeentehuize moest ver schijnen om zijn- achternaam te laten inschrijven of - indien men geen „van" had er een aan te nemen. Het betrof hier een maatregel der Fransche overheid en 't werd als nieuwtje door velen blijkbaar niet geheel ernstig genomen. Pal van dwaze namen werden aan de ambtenaren opgegeven en plichtmatig in de registers geboekt. Slechts enkele jaren na deze inschrijving verlieten de Franschen ons land weerdoch de wet op de achternamen bleef van kracht, zoodat de nazaten der spotvogels van 1811 nog steeds rondloopen met een familienaam, dien zij eigenlijk wat graag voor een minder opvallenden zoudeli willen ruilen. Geheel onmogelijk is dit niet: naamsverandering is bij de wel toegestaan. Echter, een dergelijke ver andering brengt heel wat rompslomp en wat zwaarder weegt kosten mede. In een vorige beschouwing hebben wij reeds gewezen op de veelvtildig in ons land voorkomende namen van aard rijkskundigen oorsprong, zooals Van Zutfen, Van Tiel, Van Vhssingen, Van Herwijnen, Van Buuren, Van Reenen, Van Houten en vele andere. Ook kwam het voor, dat het voorvoegsel „van" weer wegviel, zoodat als achternaam de oorspronkelijke plaatsnaam overblijft zooals in de familienamen Enschedé, Kuylenburg, Enthoven, Apeldoorn, enz. Naast deze geslachtsnamen, waarvan men de herkomst op een landkaart gemakkelijk kan nagaan, komt een groep namen voor, waarbij dit niet mogelijk is, omdat de oorspronkelijke plaats van herkomst in den loop der eeuwen verdween of van naam ver anderde. Zoo zijn er nog altijd families die Tetrode of Tetterode heeten, doch het dorp Tetrode, waar deze geslachten vandaan komen, heet thans sinds lang Overveen. Aan de door de Ooster-Schelde ver zwolgen Zeeuwsche stad Reimerswaal herinneren de familienamen Remmers- waal en RommerswaelerDe naam Van Houweningen,. die eveneens nog steeds voorkomt, kan ook op een behoorlijken ouderdom bogen,want het Zuid-Holland- sclie dorp Houweningen kwam tijdens den tweeden Elisabethsvloed in 1421 onder water te staan en is sindsdien verdwenen. Soms herinneren de familienamen aan oude kasteelen, die inmiddels gesloopt werden of slechts als ruïne voortbestaan. Voorbeelden daarvan zijn de namen Van Teijlingen en Van Brederode. De adellijke geslachten van die namen zijn beide uitgestorven, hun thans nog voor komende naaingenooten stammen af van lieden, die in de onmiddellijk! nabijheid dei' kasteelen woonden. Tot deze aardrijkskundige namen behoort ook een groep, die we slechts begrijpen kunnen als we iets van de oud-Hollandsche schrijfwijze weten. Tegenwoordig woont u te Haarlem of Delft; doch vroeger sprak men van tot. Kijkt u maar eens op de titelpagina van achttiende-eeuwsclie boeken, de „boeckverkooper" woonde „tot Haer- lem", „tot Delff", enz. Dat tot, verwant met het Duitsche zu, is in verschillende namen terug te vinden. In Friesland sprak men van thoe, zooals nog blijkt uit de familie namen van Harinxma thoe Slooten en Van Beyma thoe Kingma. Dat oude thoe, waaruit soms de h wegviel, vindt u ook terug in den naam Toe Water. Enkele echt Hollandsche namen, die er op 't eerste gezicht nogal buitenlandsch uitzien, zijn slechts te verklaren als we de beteekenis van 't voorzetsel toe begrijpen. Zoo beteekent, de naam Toepoel oorspronkelijk, dat de drager nabij een poel woonde en de man, die als eerste Toeset heette, woonde bij een „set", d.w.z. een overzetveer. Ook in den naam Tliorbecke komt deze oude vorm tot uiting, deze naam be teekent niets anders dan een samen smelting van thoe der becke, «l.i. bij de beek. Probeer dit receptje eens Laat een kwart liter water kokenlos hierin een eetlepel suiker op en voeg hieraan toe 30 gram Vervus (dubbel ge concentreerd), die bij eiken apotheker of drogist kunt verkrijgen. Dosis: een eetlepel na de maal tijden. Kinderen: een dessertlepel. Ben eenvoudig en zeer doeltref fend middel. Maak zelf deze doeltreffende liniment. Voor deze uitstekende rheumatiek- olie heeft U slechts noodig: 15 gram Rheumagic-olie en 85 gram terpen tijn, die U beide bij Uw apotheker oi' drogist vindt. Vermeng het in een schoone flesch door goed te schudden. Bet de pijnlijke plaatsen ermede; niet wrijven of masseeren. Het zal U goed voldoen. Maak het vandaag nog klaar. Indien de benoodigde terpentijn niet verkrijgbaar is, kunt U een zelfde hoeveelheid, brandspiritus gebruiken. Onvolledige mondverzorging afgedaan I Alle kleine holten van het gebit, tot nog toe „onbereik baar", worden thans gereinigd door de actieve schuimbelle- tjes van „Castella" tandpasta! schuimende TANDPASTA De eenige tandpasta met PERLDON Marléveux, de nieuwe zui vere haarcrème, verschaft uw haar een fraaie glans zonder het vet te maken en geeft u dat prettige gevoel er de geheele dag verzorgd uit te zien. Marléveux haarcrème is alkali-vrij, tast het haar nietaan en voorkomt roos. Koopt vandaag nog Mar léveux en past de „30 seconden-methode" toe. U kunt uw haar geen betere dienst bewijzen. Masseert (20 secon den) mei een weinig Marléveux. Dehoofd- huid neemi de voe dende besianddeelen op. Dit voorkom! roos. Kami hei haar (10 se conden) en verheugt u de geheele dag op een verzorgd uiterlijk.

Tijdschriftenbank Zeeland

Ons Zeeland / Zeeuwsche editie | 1941 | | pagina 14