EISCHT
KALZAN
Minder boter,
minder kaas,
eieren, enz.
15
De namen beginnende met. te, ter of
ten komen het meest voor in het
Saksische gedeelte van ons land, dus
in Overijsel en Gelderland. Een voor
beeld is de naam Ter Braak, waarbij we
begrijpen moeten dat braak gelijk staat
met het Hollandsehe woord broek,
zooals we dat kennen uit Broek op
Laugendijk, Broek in Waterland, e.d.
Typisch Twentseke namen zijn Ten
Kate en Ten Ca te. Het woord kate heeft
hier de beteekenis van hut of kleine
boerderij, vergelijkt u maar eens de
verwante woorden kot en keet. Ten
Kate kon dus ieder genoemd worden,
die in een dergelijk huis woonde. Samen
stellingen vindt u in de namen Ten
Bruggenkate, Van Molenkate, enz., waar
dus de bewuste kate nabij een brug
of een molen stond. Daar <le Saksische
a ook wel als o geschreven werd, behoort
bij deze kate-namen ook de familienaam
Oldenkot, d.w.z. oude kate.
Kenmerkend voor dit gedeelte van
ons land zijn ook de namen eindigend
op inl:, zooals .Makkink, Alberdink, enz.
Zulke typische streeknamen komen
overal in ons land voor en berusten
over 't algemeen op de verschillende
gouwspraken, die er inheemsch zijn.
Zoo zijn de Friesche achternamen ge
makkelijk te herkennen aan den uit
gang op inga, sma en stra. Zooals we
weten is de uitgang inga gelijk aan het
Saksische ink en den Vlaamschen uitgang
ynck. waarmede oudtijds het begrip
,,zpon van" werd aangegeven. De uit
gang sma is een nieuwere vorm. die
hetzelfde uitdrukt en stra geeft de
geografische herkomst aan, zooals bij
voorbeeld de naam Stienstra wijst op
een afkomst uit de gemeente Stiens.
Een enkelen keer komen naast deze
duidelijk herkenbare Friesche namen
ook andere voor, die in de steden naar
Hollandsch model ontstonden, zooals
Gosses, Doedes, Louwes, enz., die van
Friesche voornamen zijn afgeleid. Ook
is er nog een kleine groep namen,
waarvan het Friesche karakter blijkt
uit de gebezigde woorden. Zoo is de
naam Bargeboer slechts te begrijpen, als
men weet dat barg het Friesche woord
voor varken is. De uit het noorden van
ons land stammende geslachtsnaam
Gorter is ontleend aan 't beroep van
den grutter, die in 't oude Friesland
gorter werd genoemd.
Friesch lijken ook enkele namen, die
in werkelijkheid Groningsch zijn. Men
kan ze echter herkennen aan 't feit
dat de uitgang sina hier als sema wordt
geschreven, zooals in Geertserna, Hoek-
seina eii Roelfzenia. Ook de namen
eindigend op tjer zijn typisch Gro
ningsch, bijv. Duintjer, Woltjer, Veen-
tjer, die uitdrukken dat de oorspronke
lijke dragers dezer namen afkomstig
waren uit de duinen, een boscli en liet
veen.
In de friso-saksische gouwen van
ons land, d.w.z. de noordoostelijke
provincies, wordt in uitspraak en schrijf
wijze ou vaak vervangen door ol. Uit
die streken stammen familienamen als
Eekholt en Nieholt (d. i. Eikenhout en
Nieuwliout). De namen, die elders op
wonde eindigen, worden hier geschreven
Xiewoldt. Groenewold, Verwolde, enz.
Ook de u wordt vaak o. Starkcnborgh
beteekeiit dus sterke burcht, en Borg-
greve heet elders Burggraaf.
Ook Drente kent typische streek
namen, het zijn de namen, eindigend
op ion. waarmede '11 verkleinvorm wordt
aangeduid; voorbeelden zijn de namen
Boertien en Lukkien.
Onze zuidelijke Nederlanden vorm
den lang met Vlaanderen ('én cultuur
gebied en liet spreekt dus vanzelf, dat
cv ook in de namen overeenkomst is.
Kenmerkend voor de Vlaamsehe namen
is de we zouden haast zeggen
uitbundige spelling: men schrijft daar
De Cneninck, Raeymaeckers, Van
Suetendaele en Dirickx, terwijl De
Koning, Ramakers, Van Zoetendaal en
Dirks ook al voldoende zou zijn ge
weest. We moeten echter in aanmerking
nemen, dat in de Zuidelijke Nederlanden
de gewoonte. 0111 vaste achternamen te
dragen, eerder in zwang kwam en tevens
dat de officieele spelling er langer
„ouderwetsch" bleef dan in de noor
delijke gewesten. Bovendien werd het
vaak deftig geoordeeld de namen op
z'n Franseli te spellen, een mode,
waaraan ook Zeeland meedeed, getuige
de daar inheemsche namen De Olercq,
Schuurbeque, Snouck enz. Kenmer
kend voor Zeeland zijn tevens de
vadersnamen, eindigend op se, zooals
Japikse en Flipse.
In Brabant en Limburg is het aantal
namen op inans erg groot, zooals
Heuvelmans, Bemmelmans, Mosmans,
Rooymans, Schuurmans. Ook dragen
enkele namen de sporen van de in 't
zuiden heerschende gewoonte 0111 steeds
te spreken van d'n Jan, d'n Fielp enz.
Want achternamen zooals Smulders en
Smolders heteekenen niets anders dan
samentrekkingen van des mulders of
molders zoon.
Enkele andere voorbeelden zijn de
namen Swevers. Swolfs en Smesse-
maeekers. Dat de i in enkele Brabantsehe
gewesten als e wordt uitgesproken, ziet
u in de familienamen Temmermans,
De Smet en Selversmet (smid en zilver
smid).
Zijn de namen in 't zuiden vaak
nogal breedvoerig, de kortste vindt
men in de Zaanstreek en het Noorder
kwartier. Zeer grqot is daar 't aantal
familienamen van drie letters zooals
Kes, Top, Tol, Rot. Ris, Keg, Pit, Bot.
Daarnaast komen enkele namen van
slechts twee letters voor, zooals Eg en
Al. Kampioene is echter de familie,
die men enkele keeren in de oudere
registers van de Zaanstreek aantreft
eri die kortweg O heet!
CORRESPONDENTIE
Naar aanleiding van een vroegere publieati-
heeft een aantal lezers ons vragen gesteld,
die wij hieronder beantwoorden.
Mcj. I. V. tr Rotterdam. Gelijkheid van ach
ternaam behoeft geen familieverwantschap ii
te sluiten. Er waren oudtijds in Frieslaiu
natnnrbjk verschillende mannen, die Sikke
Siceo heetten en waarvan het nageslacht ziel
dus met recht Siccama, Sikkama of Sikken 1.
kon noemen. (Die spelling wisselde vaak en wer<
vrij willekeurig gebruikt.) Ook de familienainei
Siekinga en Siekesz hebben denzelfden oor
sprong, daar zij eveneens de beteekenis hebben
zoon van Sikke. Bij de in Kollum voorkomend»
Sicca ma's kwamen de voornamen Louwe Elze-
«•n El/.e Louwes voor.
J.-K. te Amsterdam-O. Oudtijds werd tusschei
de letters i en j geen verschil gemaakt, zoodit
de naam Kopjes ook wel Koppies werd g»
schreven. Over het tijdvak 1811-1812, toei
do spelling der namen dus geregeld was, kon
in de registers van den Burgerlijken Stand
Zaandam de naam Kopjes vier maal voor en »i
schrijfwijze Koppies vijf maal. Ook in de andei
Zaangemeenten vindt u den naam regelmate
terug in de oude kerkregisters zooals o.;
blijkt uit het huwelijk van Hendrick Direk
Kopjes en (Biertje Thijs ..be ij de te Westsaen
op 7 Januari IfiDó. De schoolmeester, die ziji
naam Coppius schreef, was'gchuwd met Met je
Rams, uit welk huwelijk te Koog omstreeks hei
jaar Ï700 kinderen werden geboren. Al dez«
archivalia kunt u inzien in bet Rijksarchief in
provincie Noord-Holland te Haarlem.
.7. I. F. te Nijmegen. De naam Eeddes behooi
inderdaad tot de z.g. patronyraiea en is afgeleid
van den mansvoornaam Fcdde. Van denzelfden
naam komen Feddens. Feddcma en Fcddingu
J. L. de tr Assen. K olie wijn (ook vooi
komende als Kolde wijn) is een verbasterd»
vorm van Koelewijn. Er zijn meer achternamen,
die afgeleid zijn van tiranken. Zoo bestaan ook
de familienamen Ooelenbier, Zuurbieren Klnun
of Kluin. Kluin was een bijzonder soort bier. dat
oudtijds te Groningen gebrouwen werd en daar
uiteraard Kluun werd genoemd.
Dus minder calciumMaar
Uw lichaam blijft dezelfde
eischen stellen. En eisch
nummer één is voldoende
calcium. Daarom is het
juist nu zoo noodig, dat
U Kalzan gebruikt. Kalzan
is het calcium-natrium-
voedsel. dat geheel door
het lichaam wordt opge
nomen. Kalzan heft dus
het dreigende calcium
tekort op.
Begin nog heden Kalzan
te nemen, Uw apotheker
of drogist verkoopt het.
het kalk houdende versterkingspreparacrt.
Ua's nog de oude
kwaliteit. Meneer
Dat vindt U nergens meer!
Dat zeggen ze van Tweka
ook. Maar dan begrijpt
ook iedereen direct, dat er
iets heel goeds aangeboden
wordt. Maar mocht U 'toude
Tweka niet meer kunnen krij
gen, dan is 't moderne Tweka
't beste in moderne kwaliteit.
IS—
Dit ondervinden vooral de huisvrouwen, die
steeds trouwe verbruiksters waren van de zoo
populaire producten:
SUNLIGHT ZEEP, RADION, RINSO, LUX,
LUX TOILET ZEEP EN REXONA
Al kunnen wij deze huisvrouwen niet zooals vroe
ger helpen aan deze zoo gewilde artikelen, toch
kunnen wij haar, doordat wij overeen uitgebrei-
den staf van waschdeskundigen beschikken, van
waardevol advies dienen bij alle zeepmoeilijkhe-
den,die zich mochten voordoen. De ervaring van
onze deskundigen is geheel gratis tot l w beschik
king. Ondervindt l moeilijkheden bij de be
handelingvan de wasch of bij het reinigen van.1 w
Iniis en l w vaatwerk, wend» dan gerust tot onze
§?- b
SUNLIGHT ZEEP FABRIEKEN
NUGHT li A DiO V O ER VICE
VLAARDINGEN - POSTBUS 46
