Onze Familienamen
HAAR TACTIEK
eiwt lachen.
meermalen
perdag
Verkrijgbaar bij Apothekers enDrogistenf.
Slot van blzi 6
11
Aan den voorkant wit,
aan den achterkant, aan
getast door tandsteen
(Wot <to to stoft g«f)
De herkomstder Nederlandsche
geslachtsnamen "blijkt belang
stelling in onzeii lezerskring te
vinden; talrijk zijn de verzoeken om
inlichtingen, die ons bereiken. Hier
onder beantwoorden wij enkele dezer
vragen.
Allereerst de familienaam Van der
Togt-. Gevraagd werd of dit togt iets te
maken heeft met wind of storm. Neen,
een togt of zooals we thans schrijven
een tocht is een sloot (men spreekt
ook wel van tochtsloot). U zult dus be
grijpen, dat Van der Togt een echte
naam is voor een bewoner van ons
Hollandsche waterland. Dozijnen namen
komen voor, die verband houden met
den waterrijkdom onzer lage landen;
enkele voorbeelden zijn Van der Plas,
Van der Poel, Van der Gracht, Versloot,
Van der Meer en Vermeer, Van der
Vaart en Vervaart, Van der Kolk, Von
der VUet. Ook de namen, eindigend op
rak, behooren tot deze groep, want met
dit woord werd eertijds ook water aan
geduid. Vergelijkt u maar eens het Dam
rak te Amsterdam, het afgedamde
Amstelwater aan de IJ-zij de, met als
tegenhanger het Rokin (d.i. het Rak-in)
aan de andere zijde van den Amstel-dam.
Waar water is, z\jn ook sluizen, brug
gen, kaden, wallen, dammen en dijken,
dus komen ook veel namen voor zooals
Versluys, Van Zijl en Zeilstra (zijl is ook
een benaming voor sluis, zooals te zien
is in Delfzijl, Oude Bildtzijl enz.),
Verbragge, Verkade, Van der Wall, Van
Dom en Van Dijk, de laatste naam
met veel varianten, zooals Oudendijk,
Hogedijk, Langedijk, Buytendijk en ook
de Friesche vorm Dijkstra.
In vroeger eeuwen werd met de spel"
ling nogal vrij omgesprongen, een ver
schijnsel, dat u bij al onze groote
schrijvers uit de Gouden Eeuw kimt
waarnemen. Ook werd er weinig ver
schil gemaakt tusschen de letters i en j,
zooals u nog zien kunt in den geslachts
naam de long, voorkomende naast den
meer gebruikelijken vorm de Jong. Een
ander voorbeeld van verouderde spel
ling geeft 'n naam, dien de lezer o.a.
vorige week in het artikel van prof.
Huib Lunp over onze oude schilders
tegenkwam, n.l. Wttewael, geen zetfout,
zooals menigeen wellicht dacht, doch
een familienaam, die nog steeds in ons
land voorkomt. De w beteekent hier een
dubbele u, zoodat de naam dus uit
gesproken wordt als Uuttewael, d.w.z.
Uit de Waal. Met uit of uyt beginnen
verschillendenamen zooals Uytenbogaert,
d.i. Uit den boomgaard, Uit de Wilgen
enz. De oude spelling met een w werd
aangehouden in enkele namen als
Wtieneng én Wtenweerde, waarbij ver
meld moet worden dat een eng een stuk
bouwland beteekent en weerd- hetzelfde
is als waard, een stuk buitendijkscli
land langs onze groote rivieren. Dat de
spelling Wttewaal moeilijkheden op
leverde, bewijst het ontstaan van den
familienaam Wittewaal.
Zoo ontstond ook de geslachtsnaam
Wittenrood uit den ouderen vorm Wtten-
rood, d.w.z. Uit den rood of rode. Een
rode of rooi is een stuk gerooide bosch-
grond en dat ons land oudtijds dichi
befeogclit was, getuigt het groote aantal
rodes,'dat in plaats- of familienamen be
waard bleef. Zeer bekend zijn Brederode.
Oedewrode, Bijenrode, Tetterode, waarw
resp. te doen hebben met een breele.
een oude, een nieuwe en een kleine (tet
klein) rode, Boekenrode en Berkenrode
spreken voor zichzelf: ter plaatse wer
den beuken en berken gerooid. Familie
namen zijn Van Bood, Van 't Bood, Va
Boog, Van Booyen en Van Baay. Ooi-
in de plaatsnamen Kerkrade en 's-E
togenrade wordt de herinnering aan eei
rode bewaard, waarbij de laatste naan
een tegenhanger heeft in den Franschei
vorm Bode-le-due, in den loop dei
eeuwen samengesmolten tot het bekende
Bolduc.
Een andere lezer is van oordeel, dat
alle familienamen willekeurig gekozen
zijn. Hij heet Bakker en ziet geen kan-
om zelfs maar 'n halfgaar brood te bak
ken! We gelooven het graag, maar'hij
kan er van overtuigd zijn dat zijn verre
voorvader, die als eerste als Bakke)
in de' registers werd ingeschreven, wel
degelijk 'n behoorlijk product uit den
oven wist te halen. Want als hij geen
bakker geweest was, zou hij stellig door
zijn omgeving niet zoo zijn genoemd.
Hoe die beroepsaanduiding ook in de
registers werd aangehouden, kimt u zien
in het doopboek van een onzer oude
havensteden, waar in 1694 een kind ge
doopt wordt van Thys Symenss Backer
alyas de Parlevinker, dus een bakker,
die zijn waar in een schuitje laadde en er
zoo mee langs de schepen roeide.
Toevallig ontstaan is geen enkele oude
naam; ze hadden alle zin enbeteekenis,
al ging die vaak voor 't nageslacht ver
loren. Een voorbeeld is de naam
Duyvenbode, die herinnert aan 't beleg
van Leiden in 1574, toen drie broers,
hoewel de voedselnood nijpend werd,
hun postduiven angstvallig voor
slachting behoedden, omdat ze met
behulp van dexe dieren waardevolle
berichten van den prins naar de bezet
ting van de belegerde stad overbrachten.
Als belooning werd in 1578 door d^
stedelijke regeering van Leiden aan deze
gebroeders, waarvan er een voordien
Jan Corn elisz heette, het recht verleenff,
den naam Duyvenbode te voeren.
Merkwaardig is ook de in ons land
voorkomende geslachtsnaam Van den
Berg van Saparoea. Nederlandsche plaat
sen komen veelvuldig in onze familie
namen voor, doch in dit speciale geval
is een Indisch eiland vernoemd, n.l.
het tot de Molukken behoorende Sapa-
roea, waar in Mei 1817 de Nederland
sche resident J. R. van den Berg met zijn
familie tijdens een amokpartij werd
gedood. Slechts één lid van 't gezin, een
vijfjarig knaapje, ontsnapte aan het
bloedbad. Het kind werd, hoewel ge
wond, gered door zijn baboe en later uit
geleverd aan een Nederlandsch kapitein,
die op de reede verscheen. Als herinne
ring aan deze redding verkreeg deze
Van den Berg later bij koninklijk besluit
het recht, den naam Saparoea achter
zijn geslachtsnaam te voeren.
L.
ZIJ HEEFT IMMERS MOOIE WITTE TANDEM
Zoo te zien heeft zij zelfs een volmaakt gebit,
waarop- ieder jaloersch kan zijn. Toch kan
men iemands tanden niet alleen beoordeelen
naar de voorzijde. Het grootste gevaar voor
het gebit zit juist meestal verborgen: Achter
de tanden, groeit langzaam maar zeker een
laag tandsteen. Tandsteen wordt steenhard en
dringt tusschen de tanden en het tandvleesch.
Het is de oorzaak van het los gaan staan der
tanden, die ten slotte zelfs uitvallen. De mo
derne tandverzorging kan dit zoo gevaarlijke
tandsteen echter doelmatig bestrijden. Solidox-
tandpasta is hiervoor het aangewezen middel.
Want Solidox-tandpasta is het eenige Neder
landsche tandpasta, dat Sulforicinoleaat
(Ned. Octr. 19178) bevat. Daardoor voorkomt
Solidox niet alleen tandsteen, doch verwijdert
ook reeds aanwezig tandsteen. Solidox maakt
daardoor de tanden niet slechts parelwit, doch
zorgt ook voor een volkomen rein en gezond
gebit. Ga óók Solidox gebruiken en koop
vandaag nog een tube. Poets tweemaal daags
Uw tanden aan de voor- en achterzijde met
Solidox en ga elk halfjaar naar Uw tandarts.
„Je kunt beter nog een paar maan
den wachten, Wim," waarschuwde hij.
„Neen," zei Wim. „Ik neem wat ik
krijgen kan en nu ik het krijgen kan.
De volgende kan wel veel gevaarlijker
zijn dan Kees."
„Daar zit iets in." Dr. van Staveren
overwoog, dat Wim het was, die zich
zorgen over Bep had te maken van het
oogenblik af, dat ze „ja" had gezegd,
en bijgevolg gaf liij geen tweede waar
schuwing.