Indanih^c
4 I i)
Altijd
vroolijk en
vol van kleur.
15
niet altijd spoedig verdween mag blij- stijf ingezwachteld als hij was, van hand
ken uit 'n werk van W. D. Hooft (1634), "tot hand en werd naar beliooren gepre-
waar we lezen: „De kraembewaerster zen en vertroeteld. Het spreekt van
wasser in kuijs wel twalif weeeken." zelf, dat in de koopmanshuizen der
U weet het, als een jubilaris in de Gouden Eeuw bij deze gelegen-
krant besproken wordt en 's mans heden een groote praal werd ten toon
geboorte komt ter sprake, vernemen we gespreid.
veelal, dat zjjn wieg daar of daar gestaan „Fijn lijnwaad, tafel, marmrevloer,
heeft en, wordt de journalist lyrisch, Vergulde scliaalon, pariemoor,
dan komt de bakermat er aan te pas. Juweelen en haar rijkste saaken
Wat was nu zoo'n ba
kermat, een meubelstuk,
dat in den loop der eeuwen
in onbruik raakte,
doch waaraan de
herinnering in onze
taal bleef bewaard?
net antwoord geeft
de op nevenstaande
bladzijde afgedrukte
gravure. U ziet daal
de baker met het
borelingske, vlak
voor het vuur geze
ten in een soort rie
ten mand. Een be
hulpzame buurvrouw
reikt de „bakerspel
den" aan, terwijl de geluk
kige moeder uit haar bed
toekijkt. Op den achter
grond is het doopmaal in
vollen gang; u kunt aan
nemen dat ons voorgeslacht
bij dergelijke gelegenheden
zich niet onbetuigd liet!
Een ingebakerd kind,
naar een gravure van
C. van de Passé.
Het zonder- en datum
In d'oogen van besoek
te blaaken," heet het van
een kraamvisite in Six
van Chandelier's
„Poësy" (1657).
Aan een oud ge
bruik, dat'vooral in
Friesland in zwang
was, herinnert een
fraai Btuk zilver
smeedkunst, dat door
enkele families met
trots wordt bewaard
de geboortelepel. In
het Friesch Museum
te Leeuwarden kunt
u een prachtige col
lectie van deze lepels be
wonderen, alles handwerk
der beroemde Friesche zil
versmeden. Meestal bevat
ten deze lepels den ge-
graveerden naam van den
doopeling en tevens plaats
van geboorte, zoodat ze
linge, rieten gevaarte intusschen is de vaak waardevolle aanwijzingen geven
veelbesproken bakermat, waarbij meest
al ook een van hetzelfde materiaal ge
vlochten wieg hoorde.
aan den stamboomvorscher. De steel
wordt bekroond door figuurtjes: de
afbeelding van een heilige, een voor
De baker had uiteraard de taak het stelling van geloof, hoop en liefde enz.
kind „in de luren te leggen", d.w.z.
de luiers. Is het niet wonderlijk,
Latere exemplaren toonen ook molen
tjes en dieren. Er zijn enkele zeer oude
dat deze noodzakelijke behandeling exemplaren bewaard geblevente Sneek
nog steeds in onzen woordenschat voort
leeft, al heeft „in de luren leggen" alleen
nog maar een overdrachtelijke beteeke-
nis. Bij die luren bleef het overigens niet
het kind moest worden ingebakerd.
Onze hedendaagsclie moeders zouden
raar opkijken als zij zoo'n „bakerkindje"
vond men een lepel uit de zestiende
eeuw. Ze bleven tot ver in de vorige
eeuw in zwang en thans wordt door
enkele kunstzinnige zilversmeden de
oude traditie weer nieuw leven gegeven.
Het schenken van een geboortelepel
aan het jonge kind had symbolisch de
te zien kregen: het arme wicht werd beteekenis. dat de gevers - peter en
geheel ingebundeld tot een soort pakje, meter zich verbonden te zorgen,
waar alleen het hoofdje uitstak. En dat him pupil, ook als de ouders
bp feestelijke gelegenheden werd het
bovendien nog gehuld in kant, ge
zwegen nog van enkele lagen dik
„cruijnmutsjes, flepmutsjes en va
derliefjes". Trouwens, de zonderlinge
methode om de kinderen zoo uitbundig voor 't behoud van dë Friesche taal -
mochten overlijden, steeds te eten zou
hebben. Dat de geboortelepel soms ook
practisch nut, had, bewijst het verhaal,
dat dr. Joost Halbertsma een dei-
befaamde gebroeders, die zooveel deden
uit te dossen, bleef ook in later tijden
in zwang. Onze eeuw komt de eer toe
het kind eindelijk een eenvoudige
dus gezonde
schonken.
doet in de verzameling „Rimen en
Toen hij namelijk in 't begin van de
kleeding te hebben ge- vorige eeuw uit Friesland naar Holland
reisde, waar hp studeeren zou en daar
voor 't. was in den Fransehen
tijd een pas noodig had, kon hij
dit document slechts krijgen op ver
toon van zijn doopbewijs. Dit bewijs
Een feestelijke gelegenheid, waarbij
de aldus opgedirkte baby bewonderd
werd, was de kraamvisite. Zoodra de
jonge moeder weer sterk genoeg was had de jonge Halbertsma niet, want
om drukte te verdragen, kwam de tijd hij was doopsgezind en zou dus eerst
van het „vanden", een oud woord, dat
oorspronkelijk de beteekenis van „zie
ken bezoeken" had en nog lang het
begrip „een kraamvrouw bezoeken"
uitdrukte. De „vandende" vrouwen
buurvrouwen en familieleden
lieten zich de kandeel goed smaken en jonge reiziger kreeg zijn pas!
onderwijl ging de jonggeborene, zoo
op lateren leeftijd gedoopt worden
In dit moeilijke geval bracht de
geboortelepel, waarin stond vermeld
dat hij 23 October 1789 geboren was.
uitkomst. Het stuk zilverwerk werd
als wettig document aanvaard en de
Mevr. de Wijs te Raad zegt
Hoe schitterend, de kleurenweelde der
teere vlindervleugels, maar ozoo teer en
snel vergaan! Ja, de dartele vlinder is óók
het symbool van onbestendigheid. Zorg,
vooral in tijden van materiaal-schaarschte,
dat de kleurenweelde, waar U zich mee om
geeft in huis en kleeding, ten volle bestand is
tegen nadeelige invloeden van zon, wasch en
weer. Koop Indanthren-stoffen, dan heeft U
de zekerheid, dat zij tot het laatste draadje
hun mooie kleur behouden, want Indan
thren-stoffen, ook van kunstzijde of cel
wol, zijn onovertroffen zonecht, wasch-
echt en weerecht. Let er dus bij het
koopen op, dat de stof onder
staand merk draagt.
NAAM
AfOONPL.
I De kwaliteit van
I Indanthren big ft
altijd gelijk,want
de vergevorderde
kleurstoffen
industrie is ge
heel onafhanke
lijk van den aan
voer van overzee.
Een fraaie geboortelepel met inscriptie uit 1817. Typeerend voor deze tepels is
de ..gevlochten" steel, bekroond door een figuurtje. (Eigen foto)
