1. „Het Oerd" op Ame land. 2. De „Bosch plaat", „Koegelwieck" on de„Noordsvaarder" op Terschelling. 3.Vlie land. 4. Texel. 5. Huis duinen. fi. Schoorlsdhc duinen. 7. Zijpe. 8. Heiloiir bond). II Ber ber bosch. 10. P.W.N.- terreinen. 11. Arast. Waterlei dinfftopreinon. 12. Noordwijk. 13. De Heer. 14. Voorne. 1.4. Walcheren. Aan „It Fryske Gea" zijn do na tuurvriend en veel verplicht. Op „Ameland" zorgde de vereeni- ging er voor, dat „Het Oerd" in stand blijft, de mooie duinflora en vogelwereld behouden zoo een veilig heem. Verder is deze vereeniging zeer actief geweest aan de land zijde der Friesehe Waddenzee, en de aan kust van liet IJselmeer. Men weet, dat zich aan de Friesehe noord- en westkust veel buitendijksch land bevindt, dat door de vogels zeer gezocht wordt als broedter- rein en overwinteringsgebied, hot laatste vooral door trekwild in do maanden van de openstelling der jacht,' ganzen en eenden. Er broeden graag de prachtige bonte kluten, weidevogels van velerlei kleur, viscli- diefjes. Duizenden hectaren van dit land zijn nu door „It Pryske Gea" gepacht en als waterwild - reservaat gepromoveerd, hier kan men dus een goed beeld krijgen van de rijke vogelwereld van onze Wad denzee. Wij steken het zoute water over om de terreinen, die als zuiver natuurreservaat zijn te beschouwen, op Terschelling, Vlieland en Texel te leeren kennen. Dat wordt een verrassende tocht, want wij ontdekken hier duizenden hectaren natuurmonument: ruim 4000 ha van de oostelijke punt van Terschelling is veilig, de groote Boschplaat, duinen en strandvlak ten, een „oneindig" zwerfgebied. Verder zijn er de „Koegelwieck" en de „Noordsvaarder", de eerste in het midden, de tweede in het uiterste westen, met nog 'n klein lieideduin samen 700 ha. De flora is bijzonderwaardevol. 't Zijn sfurrfsnatuurmonumenten, in beheer hij het Staatsboschbeheer, welke dienst er uitgebreide boschaanplantingen heeft verricht, even als elders in de duinen. Op Vlieland vinden wij ook een paar staatsnatuurreservaten, samen 650 ha hier broedt de eidereend! en dan gaan wij naar Texel, dat pronkjuweel van een Noordzee-eiland. Bijna alle duin is staatsbezit, en hiervan is weer 1600 ha natuurmonument. Natuurmonumenten, die tot de schoonste van heel Europa belioorende idyl lische duinmeren van de Muyen, met lepelaars en geoorde futen, en aan de oevers zeer merkwaardige planten. In het zuiden ligt de Geul, eertijds ook een meer, thans een rietmoeras, doch in botanisch op zicht lieêl merkwaardig. Verder zijndegroote dennen- bekend geworden door zijn vogels, en zoo hebben de Vereeniging tot Behoud van Natuurmonumenten on de Ned. Vereeniging tot Bescher ming van Vogels veel gedaan om broedterreinen in stand te houden, die befaamd zijn geworden om hun aantallen vogels. Bekend werden Waalenburg, de Potten, het com plex Dijkhuizen met Tliijsse's Pien- wicd en Burdet's Hop, verder de Bol in het noorden. De buiten- dijkscho gronden van polder Een dracht werden door de genoemde vereenigingen gepacht om ze als waterwiklroservaat in stand te houden. Onvergetelijk is een bezoek aan deze schorren in den voor zomertijd, wanneer er duizenden groote sterns en honderden kluten broeden. Texel geeft op kleino schaal alle schoonheid van Neerlands duin landschap weer behalve dan wat betreft die van oude buitens van den binnenduinrand. Op kleine schaal, doch de hoedanigheid is niet te overtreffen. Schitterende resul taten dus van de natuurbescher ming op de eilanden. Hoe is het op den „vasten wal"? De „vaste wal" is, het zij met eenige overdrijving gezegd, als één groot nationaal park te beschouwen. Dat is geen natuurmonument in den strikten zin van het woord, maar het grootste deel is toch voor het publiek toegankelijk, dat natuurlijk zekere beperkingen in acht moet nemen ter wille van hoogere belangen, zooals bijv. de drinkwatervoorziening, de bebosschingen e.fi. De vrijheid, die het publiek bijvoorbeeld in een terrein bij Huisduinen geniet, zou niet overal kunnen worden geduld. In normale tijden nu is het grootste gedeelte van de smalle duinenrij Huisdumen-Callantsoog vrij voor het publiek, Dan komt een breed gedeelte met het beroemde Zwanewater, ook al een broed plaats van lepelaars, particulier bezit en niet toe gankelijk, maar ten zuiden grenst daaraan het Staats boschbeheer met de boschwachterij Schoorl-Petten, dat zijn de Korfwaterduinen. Dicht hierbij ligt een bosch van „Het Noord-Hollandsch Landschap", in den polder Zijpe, het bosch „Wildrijk", waar de grootste weelde van wilde hyacinten in heel Neder land groeit en de nachtegaal zingt, 't Ligt dicht bij Maartensvlotbrug. Verder naar het zuiden ligt het Heiloër bosch van „Natuurmonumenten". Ten zuiden van de Ilondsbóssclie Zeewering begint alweer het Staatsboschbeheer, dat in de duinen van Schoorl een aantal natuurreservaten heeft gesticht, bijna 200 ha groot. Bij Bergen vinden wij hot Berger bosch, 'n heel mooi binnenduinbosch. Voorts komen wij dan bjj Egmond al heel spoedig op het 4000 ha grppte recreatiegebied van liet P.W.N. (Provinciaal Waterleidingbedrijf), dat tot Wijk aan Zee gaat. Om de monding van liet Noordzeekanaal is veel bedorven, wat grootendeels onvermijdelijk was; ten zui den beginnen dan de breede Zuid-Ken- nemerlandsche duinen, welker bestemming eerlang liaar beslag zal krijgen er is goede hoop, dat ongeveer 2000 ha staats bezit wordt, waar het publiek vrij toegang zal krijgen. De oude landgoederen Water- Het Berger bosch is een fraai nendu inbosch. In de sluifduinen tussehen en Haamstede. land,Beeekensteyn, Elswoud en al die andere verder naar het zuiden worden angstvallig door natuurbeschermers bewaakt. Verder zuidwaarts volgen dan de dui nen van het Am- sterdamscheW ater - leidingbedrijf, de boschwachterij Noordwijk van het Staatsboschbeheer bij de grens vanN.- en Z.-Holland begint het aan trekkelijke rijwielpad naar Den Haag van de Leid- sche en Haagsche Waterleiding: weliswaar geen onge repte duinen, doch tevens recreatiegebied. Ten Z. van Scheveningen is ook veel vrijheid gelaten, en dan ko men wij ten slotte bij het natuurmonument De Beer, waar de eischen van toelating strenger zijn. Het is ongeveer 1000 ha groot, een buitengewoon fraai com plex. Voor algemeene recreatie komt dan in het bij zonder Voome's Duin in aanmerking, bijna 750 ha, eigendom van „Natuurmonumenten", evenals het Meertje van Rockanje. Van al die mooie terreinen zou veel te zeggen zijn, doch wij moeten ons beperken. In Zeeland blijft nog wel iets te doen over, hoewel lang niet alle duinen gesloten zijnin Zeeuwsch-Vlaan deren is het beter, doch deze duinen zijn te veel „ge commercialiseerd", waar weer het behoud van het Zwin tegenover staat. De slikken en schorren ter weers zijden van den dam Zuid-Beveland-Walcheren kun nen voorts als waterwildreservaat worden beschouwd. Men telle nu alle min of meer beschermde, voorliet publiek opengestelde duinterreinen eens op, onge twijfeld zal de conclusie luiden, dat liet duinland schap als een nationaal park kan worden beschouwd. Zelfs is er ongeveer 10.000 ha als officieel natuur reservaat veilig! Voorgoed! Bij het haventje van De Cocksdorp op Texel. bosschen tevens als recreatiegebied te beschouwen, het publiek mag er vrij wandelen de natuurmonumenten zijn alleen in den broedtijd niet voor het publiek toegankelijk. Dat is nog niet allesTexel is vooral Panorama van West-Terschelling met den bekenden vuurtoren Brandaris. Foto's: eigen opiiameu (5), van Agtmaal (2). Borgmeyer (1).

Tijdschriftenbank Zeeland

Ons Zeeland / Zeeuwsche editie | 1941 | | pagina 9