BRIEVEN VAN DEN DRÉ
10
Ulvenhout, 14 Augustus 1941
Amico,
D'n herfst is van 't jaar wel vroeg gekomen. De
wegels en de bosckdreven liggen daar, in den duister
van 't sturmtij, bestrooid mee 't geel geblaart, 't
dooie hout, dat gerukt, gebroken en gescheurd wierd
uit de zwiepende boomkronen.
De zware wolkenlochten jagen langs den hemel.
De sturmen loeien om den huis. Genadeloos knette
ren de felle, kouwe regens teugen de ramen, de
deuren, de blinden; ze zwieinen als rook over den
zwartblinkenden steenweg, schuimend soms onder
den woeienden wester, die als dol soms over 't durp
tekeer gaat.
D'n herfst is vroeg gekomen, ja. Maar zonder den
deugddoenden troost van andere jaren, als de
zomerhitte, als den zonnebrand ons te bar geworden
was. En 't nuuwe tij lijk balsem was veur ons moeie,
geblakerde Lgf, veur ons heele zielement, dat snakken
kost naar den koelen teug uit den donker-glazen
roemer, dien de Wijnmaand ons toeschoof. Maar we
zien nou teugen den langen winter bezorgd op,
want de tijen zijn barsch. Menschen begrijpen mal
kander nie, begrijpen dikkels heel d'r eigen waereld
nie meer 't is wèèrgaren, 't is. oorlog. En
oorlogswinters zijn dubbel zwaar deur te komen.
We zien dus teugen 't nuuwe tij bezurgd op.
Anders kosten we stil gelukkig zijn, leklippend proe
ven van dieën donkeren wïjnkelk van najaar, weugens
de kanteling van 't tjj. Want van zomer overvol-
daan, verlangden wij, diepin, naar den huiselijken
winter, naar 't makkelijke hoekske bij de plattebuis.
daar in den gouwen schemer onder de schouwkap,
waar 't zoo veilig toeven was, als buiten den winter -
sturm over de kale velden trok, spookte in de galm
gaten van den kerketoren, daar hoog in 't. zwarte
niks van den stikdonkeren nacht. Of als den vorst
te kraken stond in de bruine, eiken hagen.
't Kost ook anders zijn. Als in den vroegen avond
'n bloedrooie zon te branden hong tusschen 't werlig
struweel van 't. kale hout, waarboven den hemel
glansde in groenen peerlmoer, 'nen blaauwen doom
gedreven kwam over de wije velden, dan gloorde aan,
lijk 'nen wilden wingerd, stil geluk in onze borst,
waarin we voelden stroomen den koelen, rinschen
asem van den rossen herfstavond, die soms vlamde
uit de ouwe kerkramen, daar te midden in den ver
laten akker mee z'n stil gekraak in den winterkoól.
Stil gelukMan, wat snakken wij naar den
vrede. Als dan gunderwijd 'n veugelen-V naar 't
zuien trekt, 'nen zwaargelajen èèrpelwagen op z'n
ijzeren banden wegdokkert over den eenzamen
steenweg de poppelieren op de stilte te klepperen
staan in de ruimten van 't akkerland - daar aan
de noorderkim de stad steeds wijer wegdrijft achter
den donkeren dag
dan kan ik peinzend staan steunen op den steel
van m'n spaai, turend op de witte rimpels van de
donkere Mark, naar 'n schoof riet, in den midden
van blinkende watercirkels. Naar 'n koppel wilde
eenden, die den speurenden kop in den rietschoot
steken, deinend wegpagaaien dan, over den rusteloo-
zen stroom, dieper den avond in
Dan komt 'n avondwindeke gezweefd over den
buiten, tippend aan de witte waterrimpels, slissend
deur de rietschoof. Daar hoven den zwarten boscli-
kam, in de brekende lochten, drqft. 'nen glazen mane-
bol als op woest water en dandan denk ik greet
aan m'n huizeke, daar wijerop, langs den steenweg,
schimmend in den schemer.
De lochten zijn dik. Den glazen manehol is over
spoeld, alleen 'n deurscliijnende plek in de wolken
vacht wijst waar den hol nog drijven mot.
De lochten zijn dik, 't verlaten land weggeneveld
onder den doomde eenden zijn allank om den bocht.
'k Laai den kruiwagel, luisterend naar de stilte.
Vat m'n spaai, m'n juten zakske, dat nat wierd van
den avonddaauw, m'n bennekes groentes en tas 't
allegaar op den wagel hier in d'eenzaamheid van den
buiten, die deur den dikken avond wordt onderge-
wemeld.
'Nen fijnen stuifregen begint te dwerlen over 't
land. En als ik den wagel deur den zwaren grond gaai
douwen, is 't of ik den kop stoot teugen natte lakens.
't Kruiwagelwiel piept, jankt deur den stillen don
ker, zakt weg in den zachten akkergrond 't is of
den eerde m'nen kruiwagel nie loslaten wil.
Hah! Daar komt m'n baaskeaangestapt,
Dré III. „Allee, opa, waar blijfde toch. f" Dan
ziet ie 't weggezakte wiel en mee eenen forschen
greep in de spaken, tilt ie den wagel, smijt 'm op 't
harde akkerpaaike. „Ik rij 'm, opa!"
„Bestig, Dré, dan nèein ik den zak éérpel over den
schouwer."
„Schei uit, Dré I. Ge mokt me kwaad!"
Zoo'n baaske toch! Ge mokt me kwaad!.
'k Vergeet efkes den killen stuifregen, die nou, mee
't opsteken van den avondwind, als naaldekes in oew
vel prikt, 'k Vergeet m'n triest gepeis, lach stillekes
om dieën jongen „baas", die den wagel, locht als
'n pluis, over den vlonder den steenweg opdouwt.
„Wat bleefde toch lank'in den akker, opa?"
,,'k Ben daar gèren, Dréke, ge weet 't."
„Trui is anders nie te spreken, man, ze is nie
gerust op dat lange wegblijven't Zijn aorige tijen
De lochten. ze zijn nie veilig meer."
Ik zwijg. Steek m'n pepke aan. En in 't vlammeke
zie ik regennaaldjes flitsen langs m'n knuisten.
Op den erf gekomen, zet den Dré den wagel in 't
schoep. En terwijl hij alles bergt, staar ik de donkere
velden over, achter ons, waar de schimmen gaan van
de runders; grazende 't avondmaal, 'n Eentonigen
roep van de koeien loeit nou en dan de stilte deur.
De wind ruischt deur den dichten noteleer, waarop ik
de waterstuiving hoor ritselen mee malsch gerucht.
Dan scheurt den zwarten hemel even open. De maan
achter de regen staat in 'nen krans. M'n oog wordt
getrokken naar 't. halfronde stalraamke, waarlangs
't manelicht groenig schampt. Naar den sloot, daar
langs den erf, waarin wat mane-sehilfters blinken.
En heel den erf is vol heimelijk geritsel van wind
en van regen, van 't komende najaar, 't nuuwe tij
dat zachtekes komt aangeschuifeld in den buiten.
De schaduw van 'nen zwaren notentak veegt langs
den manemuur van onzen huis. Den avond plekt
aan m'n handen; 'k voel den herfst in m'nen nek, 'k
ruuk 'm uit den sloot. Ik speur 'm in den laten hloei
van Trui's blommenhoveke, waar de gesloten gouds
blommen zachtjes wiegen in den witten mane-
scliemer. Veul, alles herinnert aan 't diep geluk
van vredige tijen. Als 't. herfsttij veul welkom
was.
Maar schoon is den buiten. Weemoedig de stem
ming. 'k Moest er oe 'ns over schrijven.
Veul groeten van Trui, Dré III en als altij gin
horke. minder van oewen t.a.v.
DRÉ
De jeugd van St. Michielsgestel
rond den ouden, grijzen toren.
(Foto Panorama-De Jong)
