TEAT ZEIDEN DER GROOTE
RIVIEREN
r*1 asiE
liet oude jort op den Sint-Pieters
berg bij Maastricht.
heel Nederland. l)at is nu een echt
levend landschap, veel indrukwek
kender nog dan Kootwijk en
Hulshorst op de Veluwe. Men voelt
zich nietig en klein in de diépe
laagten tussohen de zware zaml-
irtassa's die eeuwig in beweging
zijn. Vol aangrijpende „scènes"
NATUURMONUMENTEN
IN NEDERLAND
n mooi Brabant. Pen gedeelte van de uitgestrekte zandverstuivingen bij Loon op Zand.
TBkTatirurlijk, wanneer wij aan de natuurmonumenten in het zuiden denken,
dan flitst liet eerst de herinnering aan Oisterwijk op, dat idyllische
oord van vennen en bosschen in het hart van Brabant. Brabant is
nog ongeloofelijk rijk aan natuurschoontusschen de Peel en Zeeland ligt nog
zooveel moois verborgen, weggedoken langs de kronkelende beken, droomend
om eeuwenoude vennen; bosschen rijen zich er in
behaaglijke onregelmatigheid, maar Oisterwijk ként
men beter. Reeds dertig jaar is dit natuurmonu
ment bezit van de nationale vereeniging oud
in die dertig jaar heeft het de harten van duizenden
veroverd. In drommen komen ze op mooie dagen
uit Tilburg, Eindhoven, Den Bosch en ook uit
Holland verschijnen de pensiongasten. Oisterwijk
is een centrum der vreemdelingenindnstrie geworden
(dat loelijke woord moeten wij eigenlijk niet meer
gebruiken), en het verdient dit ten volle-
Kort geleden hebben wij er zelf nog weer eenige
heerlijke dagen doorgebracht; wij hebben alle vennen
afgewandeld, alle, die daar liggen tusschen Achter
sten Stroom en Beerze, wel een veertigtal met elkaar
wij hebben in de bosschen naar de zwarte spechten
uitgekeken; het waren onvergetelijke dagen. Nu
weet ik wel, niet iedereen waagt zich in de rimboe
van het moerasbosch of zwerft over wijde heiden;
velen blijven hangen bij de vennen van Klein-
Zwitsorland, zij hebben genoeg aan de verheven
poëzie van een roerloos spiegelend watervlak, waarin
zich de dennen weerkaatsen, net is of de muzen der
schoonheid je daar dwingen tot stil bewonderen
maar toch, hoe innig wordt het natuurgenot, wanneer
wij het planten- en dierenleven nauwkeurig obser-
veerenLet u eens op hoe verschillend de plantengroei
.is van de vennen; sommige zijn haast kaal, andere
weelderig begroeid met de mooiste moerasplanten
van Nederland. Weet men wel, dat er hier moer dan
zeventig vogelsoorten voorkomen,
als broedvogel, met groote merk
waardigheden als de blauwbarst en
den geoorden fuut? Eenden, ven-
kraaien (dat zijn de zwarte sterns),
groote karekieten, verder in de
eenzaamheid van Kampina kok
meeuwen, langs de beken, de Rösep
en Beerze vooral, een ongekende
wonderwereld, waarin Brabant zijn
schoonste schatten openbaart.
En vrijwel alles is „voor niets"
te genieten; in het eigenlijke drie
honderd ha groote natuurmonu
ment met Kolk-, Goor- en Staal-
bergven, om drie der grootste te
noemen, mag iedereen vrij komen
mooie wandelwegen zijir er aange
legd, om de vennen loopen schilder
achtige paden, alles om
het publiek in zoo nauw
mogelijk contact te brengen
met alles wat hier praalt en
bloeit. De grooto Kaïripi-
nasclio heide, twaalfhon
derd ha ongeveer, is voor
loden der Vereeniging tot
Behoud van Natuurmonu
menten toegankolijk, maar
langs do grooto banen mag
toch ook iedereen komen.
Hot landgoed de Honds-
berg is ook al vrij, zij het
gedeeltelijk, zoodat mon er
woken zook kan brongeu.
Vroeger was alles „heerlijk
bezit", maar de machtige
hoeren van Durendaal en
de Nemerlaar konden het
geheel niet in stand houden
nu profiteert do gemeen
schap er van.
Met deze driehonderd ha
is „Natuurmonumenten"
geenszins tevreden geweest
Zij heeft Brabant niet
verwaarloosd, evenmin
heeft 't Staatsboschbeheer
dat gedaan. Het Noord-
Brabantsch Landschap zelf
verwierf nog geen be
zittingen, deze provinciale
vereeniging beperkt haar
activiteit tot waakzaam
heid, zeer nuttig.
Het gaat vooral om liet.
behoud der oudere bos
schen, om de heiden met
vennen en plassen, en om
de beekdalen. De „woeste
gronden" in Brabant ver
dwijnen hard, er is be
hoefte aan productieve
perceelen, maar toch moet
er zooveel van het oude
landschap blijven, dat men
tot in lengte van dagen
kan zeggenZoo was
vroeger heel Brabant!
Haar grootste bezitting bevindt zich in de Meierij
van Den Boschde Loonsche en Drunensche duinen,
niet minder dan veertienhonderd ha groot. Dit
gebied van stuifzanden en bosschen is naar mijn
gevoel het mooiste wilde stuifzandlandschap van
liet glooiende Limburgsclie land.
bij Epen.
