21
wordt lager uitgevoerd. De tuiga
ge maakte men doelmatiger. Aan de
construktie van romp en onderwa
ter gedeelte verandert weinig.Een
voorbeeld van dit verbeterde type
is te vinden in het model van de
"Mercurius", een schip dat ook in
Zeeland is gebouwd. Ook de Woest-
duyn, 'tVliegent Hart en de Anna
Catharina waren van dit type (9).
Rond 1750 bemerkte men echter dat
schepen van buitenlandse Oostin-
dische compagnieën sneller voeren
en minder gauw vergingen(lO).Van
af die tijd werd er onderzoek ver
richt naar de oorzaken.Men bekeek
niet alleen de bouw van de sche
pen maar ook de navigatie en de
stuurmanskunst van de schippers.
Vooral in Zeeland was kritiek op
de gebruikte schepen. Met dieper
vaarwater voorhanden dan in Hol
land, had men de neiging grotere
schepen met drie dekken in plaats
van twee te bouwen. Dankzij dit
derde dek, de koebrug, had men
meer bergruimte in het schip. In
1757 reeds wees de Zeeuw Willem
Udemans op een verbeterde con
struktie van dit dek(ll). In 1780
werkte hij deze construktie, samen
met Ezechiël Lombard, verder uit
als reaktie op een prijsvraaguit
geschreven door het net opgerich
te Zeeuws Genootschap.
Hierdoor werden juist in Zeeland
deze driedekkers gebouwd. Daarbij
werd ook geëxperimenteerd met het
koperen van schepen. Dit koperen
bestond uit het aanbrengen van
een laag koper op het onderwater
gedeelte, waardoor de houten
scheepswand niet werd aangetast
door houtworm of aangroeisels
(12).
De expositie is van 26 juni tot
en met 19 september te bezoeken.
Noten
1. J.R. Bruijn, blz. 1
2. Werz, blz. 31
3. Ketting, blz. 11
4. Lemmers, blz. 7
5. Lemmers, blz. 8
6. Landstrom, blz. 154
7. Werz, blz. 30
8. Lemmers, blz. 13
9. Werz, blz. 33
10. Bruijn, blz. 9 e.v.
11. Udemans
12. Roos, vgl. Hfdst. De Zeeuwse
scheepsbouw
Literatuur
Bruijn, J.R.; Schepen van de VOC
en een vergelijking met de vaart
op Azië door andere compagnieën.
In: Bijdragen en mededelingen be
treffende de geschiedenis der Ne
derlanden, 99e jaargang, afl.l,
1984, pag. 1 t/m 20.
Lemmers, drs. A.De scheepsbouw
bij de Admiraliteit van Zeeland;
In: Nehalennia, no. 65 extra num
mer 1987, blz. 7 t/m 17; Middel
burg
Ketting, H.; Prins Willem, een
zeventiende eeuwse Oostindiëvaar-
der; Bussum, 1979.
Roos, D.; Zeeuwen en de VOC; Mid
delburg, 1987.
Werz, drs. B.Met man en muis,
enkele facetten rond het zinken
van twee VOC-schepen nader be
licht; Nijmegen, 1983.
Udemans, W.; Verhandeling over de
scheepsbouwkonstMiddelburg, 1757
Landstrom, B.; Het schip; Septua
ginta; Hoofddorp, 1973.
Witsen, N.; Architectura Naval et
regimen Nauticum ofte..etc.; Am
sterdam, 1671.
