MUSEUMBIBLIOTHEEK 28 E. OOMENS-PALS De maritieme cartografie in de Nederlanden in de 16e en het begin van de 17e eeuw; Enkhuizen; Veren. Vrienden van het Zuider zeemuseum, 1984. In 1584 verscheen van Waghenaer "Spieghel der Zeevaerdt", de eer ste gedrukte zeeatlas ter wereld, die van grote invloed zou zijn op de ontwikkeling van de maritieme cartografie. In die jaren werd de kennis van menig ervaren stuurman geheim gehouden. Men was bang dat iedere schipper zijn eigen loods zou worden wanneer zeemansgidsen voor een paar stuivers te koop waren en dat eenieder zich kon onderwijzen in de stuurmanskunst door een gedrukt leerboek aan te schaffen De overgang van die geheimhouding naar het gedrukte boek en de ge drukte kaart is een van de belang rijkste fasen in de ontwikkeling van het onderwijs in de stuurmans kunst geweest. Die overgang hield gelijke tred met de ontwikkeling van de boek- en kaartdrukkunst De relatie tussen zeeman en druk ker was van wezenlijke betekenis voor de ontwikkeling van de stuur manskunst in haar overgang van ervaring naar wetenschapSpieghel der Zeevaerdt werd gedrukt door Christoffel Plantijn die hoge ei sen aan de typografie van door hem gedrukte werken stelde. Van wege de hoge kwaliteit is Waghe- naers zeemansgids een opvallend boek geworden dat zelfs in Enge land nagevolgd werd. De bundel "Lucas Jansz. Waghenaer van Enck- huysen" gewijd aan het werk van de Enkhuizer cartograaf, geeft een wetenschappelijke behandeling van de geschiedenis der gedrukte wer ken van maritieme cartografie en stuurmanskunst uit de 16e en vroe ge 17e eeuw. Het boek is uitgege ven ten tijde van de tentoonstel ling van Lucas Jansz. Waghenaer en tijdgenoten, gehouden in het Zuiderzee museum. Achterin het boek is een lijst van de tentoon gestelde werken opgenomen. Gittenberg, Eranz en Helmut Weiss; Zeeland in oude kaarten. Dit boekwerk stelt zich ten doel de lezer de ontstaansgeschiedenis van Zeeland gedurende de laatste paar eeuwen met een reeks kaarten summier weer te geven. Door na tuurrampen, oorlogen en de indus trialisatie is het kustgebied aan de monding van de Ooster- en Wes- terschelde steeds opnieuw ingrij pend gewijzigd. Cartografisch ge zien is Zeeland hierdoor de meest veranderlijke en door zijn groot aantal eilanden decoratiefste provincie. "Zeeland in oude kaar ten" tracht globaal een chronolo gisch overzicht te geven van Zeeuwse kaarten die vanaf 1570 tot en met 1920 in druk zijn ver schenen, afgewisseld met enkele stadsplattegronden en dorpsge zichten.Tevens geeft het boek een beschrijving van cartografen(waar- onder Lucas Jansz. Waghenaer) en uitgevers waarvan kaarten zijn af gebeeldOnder de schitterende af beeldingen zijn verscheidene kaar ten waarop Ritthem en Souburg voorkomen van Eui'khuYsen

Tijdschriftenbank Zeeland

Den Spiegel | 1987 | | pagina 29