21 meeste Portugese Joden omstreeks 1700 naar Amsterdam waar zij de grondslag zouden leggen voor wat genoemd zou worden het 'Jeruzalem van het Westen" DE ASHKENAZIEM De Poolse en Duitse Joden die zich aan het einde van de 17e eeuw in Nederland ves tigden (ook wel Ashkenazische Joden ge noemd) waren gevlucht voor de vervolgin gen die omstreeks 1615 in het Rijnland uitbraken en voor de vervolgingen in Polen van omstreeks 1650. Bij voorkeur trokken deze vluchtelingen naar die steden waar andere Joden zich reeds eerder hadden mogen vestigen. Zo werden de nieuwe, dikwijls berooide vluchtelingen, ook in ma terieel opzicht geholpen door Portugese Joden die tot een zekere welstand waren gekomen. Bekende vestigingsplaatsen waren Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Middelburg. Ook nadat de meeste Portugezen waren vertrokken bleef hier in Middelburg een groep Duits/Poolse vluch telingen die in 1705 toestemming kregen een eigen synagoge te bouwen. In hetzelf de jaar kregen zij toestemming een eigen Tc begraafplaats in te richten aan de ri Walensingel te Middelburg, de enige van n de vier Joodse begraafplaatsen van T Walcheren die nu nog in gebruik is. De sy- c nagoge mocht worden gebouwd mits c deze vanaf de openbare weg niet te zien was. In feite dus een schuilkerkje, of liever s een schuilsynagoge. Het bijzondere van f deze synagoge is dat deze sinds de bouw nooit ingrijpend is veranderd en zo, samen I met het Mikwa (het rituele bad), een kleine Joodse enclave vormt in de Middelburgse binnenstad. Een dergelijke "setting" uit die periode wordt elders in Nederland de omliggende landen niet gevonden. en in Tot in het begin van de oorlog heeft de sy nagoge gefunctioneerd als middelpunt van Joods leven in Zeeland, want de Middelburgse synagoge was de hoofdsy nagoge voor geheel Zeeland. In het begin van de oorlog werd een gedeelte van de inventaris in veiligheid gebracht. Daarna werd het gebouw gebruikt als opslag plaats voor in beslag genomen radiotoes tellen totdat in 1944 een granaat de syna goge ernstig beschadigde. Oostkant van de syna goge te Middelburg, gebouwd 1705. Gravure van ca 1780

Tijdschriftenbank Zeeland

Den Spiegel | 1989 | | pagina 24