SYNAGOGE MIDDELBURG 22 Toen na de oorlog slechts enkele Joden te rugkeerden kon ae verwoeste synagoge niet meer in gebruik worden genomen. Toen door leegstand verder verval was op getreden werd de synagoge in 1980 door ae gemeente Middelburg geconserveerd. Wellicht heeft men zich toen niet gereali seerd om welk een uniek monument het hier ging. De oudste synagoge buiten Amsterdam. Wanneer men zich aat eerder had gerealisserd zou de synagoge zeker op de monumentenlijst geplaatst zijn, zoals zovele gebouwen uit Middelburg. Het poortje kreeg onlangs de oude tekst weer terug. In Hebreeuwse letters staat bo ven de poort: "Beit Hakenesset" (De syna goge); daaronder "Shhf THLL Ipk". Deze woorden vormen het jaartal. Daar in het Hebreeuws iedere letter ook een cijfer aan duidt heeft ook ieder woord een getals waarde. Zo worden in opschriften dikwijls bijbelwoorden gebruikt om een jaartal aan te geven. "Shnt" betekent: in het jaar van. "Lpk" staat voor de uitdrukking: volgens de kleine jaartelling, d.w.z. de duizendtallen van de Hebreeuwse jaartelling zijn wegge laten. "THLL" is een werkwoordsvorm van het werkwoord "loven". Het is de aanvoe gende wijs: love. Dit woord is ontleend aan de laatste woorden van het boek der psalmen waar staat: "Al wat adem heeft love den Heere". Dit woord heeft de vol gende getalswaarde: T=400, H=5, L=30, L=30. Tesamen 465, wordt dit het jaartal 5465 Anno Mundi volgens de Hebreeuwse jaartelling, wat overeenkomt met het jaar 1705 volgens de gebruikelij ke jaartelling. EEN STICHTING Na een jaar van voorbereidende bespre kingen werd in april 1987 de Stichting Synagoge Middelburg opgericht. Een stichting waarin Joden, Christenen en Humanisten gezamenlijk trachten dit monu ment voor de toekomst te bewaren. Zo kan een uniek monument voor Middelburg en Zeeland worden behouden en kan tegelij kertijd een eigen tehuis worden gevonden voor de weer langzaam groeiende Joodse gemeenschap van Zeeland. Daarnaast wil ae stichting de andere Joodse monumenten van Zeeland, enkele historische begraaf plaatsen, voor verval behoeden. Ook wil de stichting door middel van kleine ten toonstellingen en lezingen de Joodse in breng in onze westerse cultuur voor het voetlicht brengen. Deze culturele activitei ten zijn slechts mogelijk door de medewer king van het Joods Historisch Museum te Amsterdam, en dankzij de steun van het Opperrabinaat voor Nederland. Middelburg heeft een rijke geschiedenis. De abdij en het stadhuis, beiden uit de as herrezen, getuigen van een rijk middel eeuws Rooms leven. Ook het Protestantisme heeft in Middelburg geschie denis gemaakt. In Middelburg vestigden zich Hugenoten die hier de eerste Nederlands-Waalse gemeente stichtten. Hun Franse namen leven nog voort op ge heel Walcheren. Maar Middelburg was ook een pleisterplaats voor Marranen en een vluchthaven voor Ashkenaziem. Hier werd Marco Perez geboren, die een van de steunpilaren werd van Willem van Oranje. Hier was de eerste rabbijn Jacob Juda Templo Leon wiens beschrijving van de Tempel van Salomo inspireerde tot de bouw van de Portugese synagoge van Amsterdam. Hier stierf Menasse Den Israel nadat hij onderhandeld had met Cromwell. Hier bouwden vluchtelingen uit Polen hun eerste Medienesjoel-synagoge buiten Amsterdam. Met de restauratie van deze synagoge wil len wij recht doen aan dit vergeten stukje geschiedenis

Tijdschriftenbank Zeeland

Den Spiegel | 1989 | | pagina 25