MUSEUMCOLLECTIE 26 KOPEREN KRAAG- OF SCHIJFKANDELAARS W.P. IACOBS In deze donkere dagen voor Kerstmis is het wellicht zinvol eens na te gaan op welke, in onze moderne ogen primitieve, wijze men in voorbije tijden poogde de duister nis te verdrijven. We zullen ons hierbij in hoofdzaak beperken tot de in het Nederlands binnenhuis aanwezige ambu lante kandelaar en, zoals gebruikelijk, in het bijzonder tot die welke in het Stedelijk Museum Vlissingen te zien zijn. Zoals de ti tel van dit artikeltje aangeeft gaat het om kandelaars van koper of brons en hierdoor moeten o.m. de van het zelfde materiaal vervaardigde blakers en imposante kaar senkronen buiten beschouwing blijven. Ook kandelaars van aardewerk, porselein en zilver (hiervan bestaan vooral in de Lodewijkstijlen kostbare uitvoeringen) vallen buiten ons bestek. De naam kandelaar is afgeleid van het Latijnse 'candelabrum', hetgeen kaarsdra ger betekent. Kandelaars komen al voor in de klassieke oudheid: zo gebruikten bijv. de Romeinen in hun tempels marmeren kandelaars van meer dan drie meter hoog te, in huizen in Pompeii zijn bronzen kan delaars aangetroffen. Uit de Romaanse en Gothische stijlperiode zijn, in de Maasvallei vervaardigde bronzen kerkkan- delaars bewaard gebleven die als toppun ten van gieterskunst moeten worden aange merkt. Uit deze eeuwen stammen ook de meer eenvoudige koperen en bronzen huis kandelaars. Een greep uit hetgeen hiervan overgebleven is: aier- en draakkandelaars, penkandelaars, driekoningenkandelaars. De kandelaars uit het Stedelijk museum zijn gemaakt gedurende de Renaissance resp. Barokperiode, d.w.z. in de 17e resp. 1 8e eeuw. De twee kandelaars op afb.l zijn in de 2e helft van de 17e eeuw in de Zuidelijke of Noordelijke Nederlanden ge goten. Die van afb.2 (afkomstig uit 't Vliegend Hert) is een artefact uit het begin van de 1 8e eeuw en Noord-Nederlands. Bekijken we de afbeelding wat nauwkeuri ger dan zien we van boven naar beneden vier onderdelen: kaarshouder (hierin 2 openingen voor het verwijderen van de kaars-resten), stam of schacht, vetvanger Af. 1Stel koperen kande laars, Noord- of Zuid- Nederlands, 2e helft 17e eeuw. Hoogte 25,5 cm, diam. voet 1 2 cm. Collectie Stedelijk Museum Vlissingen.

Tijdschriftenbank Zeeland

Den Spiegel | 1989 | | pagina 29