HET POSTKANTOOR VLISSINGEN
16
R.I.W. DEN BROEDER
Een boeiende periode was het eind van
de 19e en het begin van de 20e eeuw. in
heel Europa kwam een opbloei van nieu
we vormen en ideeën. We duiden al deze
architektuurstromingen aan met namen als:
Art Nouveau, Jugendstil, Nieuwe
Zakelijkheid, Funktionalisme,
Landschapsstijl etc. De veelheid van termen
geeft al aan dat er rond de eeuwwisseling
een groot aantal opvattingen bestond over
eigentijdse architektuur.
Dat architektuur eigentijds kon of moest zijn
was op zich al iets nieuws ten opzichte
van de 19e eeuwse periode. De daaraan
voorafgaande eeuwen kenden niet anders.
Iedere generatie, iedere eeuw had zijn ei
gen mode en bracht dit ook in de bouw
kunst tot uiting: gotiek, renaissance, barok
etc. De 19e eeuw was eigenlijk een perio
de van handhaven, doorgaan in bekende
traditionele vormen, vasthouden aan de
klassieke architektuur. Stijlen, die we nu
aanduiden als de "neo-stijlen".
Het eind van de 19e eeuw bracht hierin
verandering. Rond 1890 ontstond, in
Frankrijk, België en Oostenrijk, een stijl die
het vooral zocht in nieuwe ornamenten,
daarbij gebruik makend van nieuwe bouw
materialen als gietijzer en glas. We noe
men dit de Jugendstil of Art Nouveau.
Daarnaast, rond 1900, een stijl die het
vooral zocht in strakke vormen en massa's:
het funktionalisme of nieuwe zakelijkheid.
De tijd rond 1900 was echter vooral een
overgangsperiode: een tijd van zoeken
naar nieuwe vormen. Vaak is het onmoge
lijk een gebouw duidelijk te karakteriseren
als 'Jugenstil" of "klassiek" of "funktionali-
stisch". Het was altijd een mengvorm.
Het voormalig postkantoor aan de
Stenenbeer te Vlissingen is zo'n produkt,
waarin verschillende architektuur-opvattin-
gen te onderkennen valt. Maar eerst nog
een stukje geschiedenis. In 1 873 werd de
spoorlijn Bergen-op-Zoom - Goes doorge
trokken tot Vlissingen. Tegelijkertijd werd
de Stoomvaartmaatschappij Zeeland op
gericht, die geregelde diensten ging on
derhouden op Folkestone. Daarmee was
Vlissingen een knooppunt geworden van
doorgaande verbindingen vanuit Engeland
naar Duitsland en verder. De
Stoomvaartmaatschappij had een belang
rijk aandeel in het postverkeer tussen
Engeland en het continent. Dit postverkeer
liep dus via Vlissingen. Het binnenlands
postverkeer kwam uiteindelijk op het post
kantoor te Vlissingen terecht om daar ver
der verwerkt en verzonden te worden.
Vlissingen had een bescheiden postkantoor
aan de Houtkade op de hoek van de
Onderstraat (thans verdwenen, KMS-ter-
rein). In de jaren voor de Eerste
Wereldoorlog begon het handels- en reizi
gersverkeer, en het eerste voorzichtige toe
ristenverkeer op te komen. Vlissingen ont
wikkelde zich bovendien tot een badplaats
van allure met strandbad en Grand Hotel
Britannia. Dit alles maakte dat de posterij
en in Vlissingen behoefte hadden aan een
groot gebouw voor het post- en telegraaf-
verkeer. Ook de eerste telefoon-aansluitin
gen, nog met bovengrondse draden, wer
den gerealiseerd.
In onze tijd zijn vooral doelmatigheid,
bouw- en onderhoudskosten de voornaam
ste faktoren die van invloed zijn op het ont
werp van een gebouw. In die tijd, 1910,
kwam daar nog een tweede aspekt bij: re-
Eresentatie. We zien dit ook bij stationsge-
ouwen uit die tijd. Behalve hun funktie als