OPTISCHE TELEGRAFIE 13 van Binnenlandse Zaken gaf aan de heer A. Lipkens, hoofdingenieur bij het kadaster opdracht zo'n Telegrafische Gemeenschap te ontwerpen. Hij bedacht een seintoestel met zes tenen schijven van l 20 cm diame ter, die onafhankelijk van elkaar verdraaid konden worden. Door de combinatie van de cijfers 0 t/m 999 en 25 letters van het alfabet kon men met behulp van een sein boek ongeveer 25.000 van de meest ge bruikte woorden overseinen. In september 1831 was de lijn naar 's-Hertogenbosch gereed. Deze werd in l 832 via Bergen op Zoom en Bath uitgebreid tot Lillo en Vlissingen. In Vlissingen werd hij op het in 1969 afgebroken Marine Arsenaal ge plaatst. In 1833 volgde nog een uitbrei ding via Koudekerke naar Domburg. In l 839 is deze telegraaflijn opgeheven. Met de komst van de elektrische telegrafie omstreeks l 850 leek de berichtgeving met optische seinen overbodig. Toch waren omstreeks l 890 bij de marine en de land macht nog armseintoestellen in gebruik. Op een lange mast waren aan een hori zontale steun twee beweegbare vleugels bevestigd, die via kabels en katrollen be neden bediend konden worden om ze in de juiste stand te zetten. Er bestaan an sichtkaarten van het oorlogsschip Reinier Claessen in de Buitenhaven en in de slui zen van Vlissingen waar duidelijk zo'n seintoestel op te zien is. Op ansichtkaarten uit omstreeks 1910 en 1915 is er een op de Gevangentoren te zien. Lichtseinen en vlaggeseinen hebben zich tot op de dag van vandaag weten te handhaven. Het Loodswezen gebruikt nog altijd de rode en groene seinlichten om aan te geven dat de loodsdienst geheel of gedeeltelijk gestaakt is. De baders op het Badstrand worden met vlaggen gewaar schuwd over de getijden en of ze met rub berboten in zee mogen. Literatuur: - Betz, J; Die Optische Telegraphie; die erste bedeutungsvolle Methode rascher Informafionen. Die BASF, 19(1969)p. 157- 162. - Brink, E.A.B.J. ten; De optische telegraaf van Claude Chappe en zijn toepassing in Nederland tijdens de inlijving. Publicaties van het Genootschap voor Napoleontische studiën; afl. 10 juli 1957. - Brink, E.A.B.J. ten, en C.W.L. Schelle; Geschiedenis van de Rijkstelegraaf; 1852- 1952. 's-Gravenhage, 1954. - Figuier, L; Les Merveilles de la Science, deel 2. Paris, 1868; Le Telegraphe Aerien, p. 1-68. Gijsberti Hodenpijl, C.F.; De aanlegging van den optischen telegraaf in ons land. De Navorscher, 1919. - Hazelhoff Roelfzema, H; De Schelde in de Franse tijd, 1794-1814. Toelichting op de ge lijknamige tentoonstelling in 1986 in het Ned. Scheepvaartmuseum, Amsterdam. - Lammerts, M.D.; Telegrafische gemeenschap in ons land van 1831-1839. Ons Leger, 35 (1951)7. - Oberiiesen, O.; Informafionen, Daten und Signale; Geschichfe technischer Informationsverarbeitung. München, 1982. - Porlange, M.; Les signaux de la defense des cötes en Belgique, aux Pays-Bas et en Allemagne sous l'occupation Francaise (1794- 1814). La Haye/Bruxelles, 1968. - Rignalda, W.; De optische telegraaf in Nederland, p. 5-1 1(telegraaf van Lipkens). - Staring, W.C.A.; De optische telegrafen in Nederland. Tijdschr. v.h. Kon. Instituut van Ingenieurs. Den Haag, 1891. p. 279-283, met plaat 19. - Vasseur, J.P.; De kerktoren van Melsele; scha kel in de Chappe telegraaflijn. Tijdsch. "Het Land van Beveren" deel 24 (1981), p. 138- 149. - Verslag betrekkelijk de Telegraphische Gemeenschap; opgemaakt door de 1 e Luitenant Ingenieur belast met het beheer dezer gemeenschap; G. Jooss. 's-Gravenhage, den 23sten Sept. 1834. Alg. Rijksarchief, No.2.13.3, Oorlog. Archief telegrafische ge meenschap; inv. no.4, door E. Ludwig. Les Clayes sous Bois, Frankrijk, 27 mei 1986.

Tijdschriftenbank Zeeland

Den Spiegel | 1989 | | pagina 12