25
WIJNGLAS MET GRAVURE
de 1 8e eeuw is de kwaliteit van de gra
vering van een redelijke kwaliteit.
Opmerkelijk omdat er uit dit tijdvak maar
weinig goede lijnaraveringen bekend zijn.
Gegeven hef feit dat in de 1 8e eeuw voor
al in Dordrecht (zie ook bij de stippelgravu
re) de lijntechniek betrekkelijk veel is toege
past, is het niet gewaagd te
veronderstellen dat de graveur van het glas
uit het Stedelijk Museum in Dordtse kringen
gezocht moet worden.
DE DIAMANTGRAVURE
IN DE STIPTECHNIEK
In plaats van met de diamant lijntjes te
krassen worden met hetzelfde gereed
schap puntjes gestipt. De delen waar het
glas is gestipt vormen in de voorstelling de
lichte plekken, de ongestipte delen de
schaduwpartijen. Daartussen zijn verschil
lende halftonen mogelijk door de stippels
dichter op elkaar of verder van elkaar te
plaatsen.
De in Rotterdam geboren en in Dordrecht
als douanebeambte werkzame Frans
Greenwood (1680-1763) mag als de uit
vinder van de stiptechniek worden be
schouwd. Ofschoon Greenwood zijn voor
stellingen aan 17e en 18e eeuwse
voorbeelden ontleende, veelal iets onder
nemende mannen of vrouwen, en dus
geen oorspronkelijk kunstenaar mag wor
den genoemd, heeft hij met zijn stiptech
niek schitterende resultaten bereikt. Dat de
hoge kwaliteit van zijn werk ook in onze
tijd erg gewaardeerd wordt moge blijken
uit recente veilingresultaten: in 1984
bracht bij het Amsterdamse veilinghuis
Sotheby Mak van Waaij een door
Greenwood gesigneerd glas uit 1745,
f. 1 29.920,- op. Hierbij moeten we wel
bedenken dat er maar zelden een glas van
Greenwood in de kunsthandel wordt aan
getroffen.
De Dordtse kunstschilder Aert Schouman
(1710-1792) wordt wel als leerling van
Frans Greenwood beschouwd. Ook hij
stipte als regel menselijke figuren, maar
ging hierbij uit van eigen ontwerpen. In te
genstelling met Greenwood graveerde
Schouman niet als tijdverdrijf, maar was
professioneel actief.
DE RADGRAVURE
Door het glas langs een snel roterend ko
peren wieltje te bewegen ontstaat een
meer of minder diep ingesneden reliëfteke
ning. Om in dit relief nuanceringen te kun
nen aanbrengen gebruikte de graveur
wieltjes van een verschillend formaat en
profiel. De radgravuretechniek is omstreeks
1600 in Bohemen ontwikkeld. In Duitsland
was Neurenberg een belangrijk centrum.
Uit de 2e helft van de 1 7e eeuw zijn een
beperkt aantal Nederlandse radgravures
bekend. In de 1 8e eeuw is de techniek op
zo'n grote schaal toegepast dat door tekort
aan vakkundige Nederlandse graveurs de
leemte door buitenlanders (veelal Duitsers)
moest worden opgevuld. Glazen met een
radgravure zijn zelden door de graveur ge
signeerd. De beroemde uit Brunswijk af
komstige en in 1750 in Amsterdam werk
zame Jacob Sang voorzag zijn thans veel
gezochte glazen wel van zijn naam.
Literatuur:
- Olga Drahotova: European Glass; New York,
z.|.
- Dr. H.E. van Gelder: Glas en ceramiek;
Utrecht, 1955.
- Drs. J.R. Liefkes: Catalogus van de glasverza
meling museum Mr. Simon van Gijn; Dordrecht,
1987.
- N.R.C. van 6 oktober 1984.
- Elka Schrijver: Glas en kristal; Bussum, 1962.
Veilingcatalogus: Elvira van Christie's
Amsterdam; Amsterdam, 1985.
