Nederlandse
zeehavens
MUSEUMBIBLIOTHEEK
32
E. QOMENS-PALS
Sigmond, J.P.;
Nederlandse zeehavens tussen 1500 en
1800;
De Bataafsche Leeuw, 1989.
J.P. Sigmond
De zeehavens zijn in de Lage Landen altijd
van grote betekenis geweest voor handel
en verkeer. Door de eeuwen heen is dit
maritieme aspekt door Nederlandse en
buitenlandse auteurs veel beschreven. Aan
de havens zelf, de aanleg, de ontwikke
ling en het funktioneren is tot nu toe weinig
aandacht besteed. De beschrijving ervan
vond meestal plaats in het kader van loka
le geschiedschrijving, waardoor vaak al
leen de havenontwikkeling van een be
paalde stad aan de orde kwam.
In dit boek wordt de ontwikkeling van de
Nederlandse zeehavens in hun onderlinge
samenhang bekeken. Het is opvallend dat
zoveel havens zo dicht bij elkaar tot bloei
kwamen langs de kust die in menig op
zicht ongeschikt was om aan havens
plaats te bieden. Een kust die moeilijk te
bezeilen was en gevaarlijk gelegen achter
steeds wisselende zandbanken. Welke re
denen waren er om op een bepaald mo
ment in een bepaalde plaats al aan niet tot
uitbreiding over te gaan? Wat gebeurde
er in de navens, welke funktie hadden ze
en hoe verliep hun ontwikkeling? Waarom
slaagden sommige havensteden er in uit te
groeien tot wereldhavens waar andere on
der ogenschijnlijk dezelfde omstandighe
den niet verder kwamen dan regionale be
tekenis? Politieke rivaliteit, economische
naijver en geografische omstandigheden
speelden een grote rol.
De nadruk ligt in dit boek op de ontwikke
ling van het navengebeuren en minder op
die van de havensteden. Hoewel de ha
ven en de stad nauw met elkaar verbon
den zijn is toch bewust voor deze begren
zing van het onderwerp gekozen. Niet
alle zeehavens worden behandeld, maar
alleen de havens die een rol speelden in
het internationale handelsverkeer of anders
zins van meer dan lokaal belang waren
als marine- of vissershaven: de Zeeuwse
havens Vlissingen, Middelburg,
Arnemuiden, Veere en Zierikzee, de ha
vens van Hellevoetsluis, Den Briel,
Maassluis, Schiedam, Vlaardingen,
Delfshaven, Rotterdam en Dordrecht in het
Maasgebied en de Zuiderzeehavens Den
Helder, Medemblik, Enkhuizen, Hoorn,
Amsterdam, Kampen en Harlingen.
Met behulp van veel cartografisch materi
aal en fraaie illustraties wordt de ontwikke
ling van de zeehavens in beeld gebracht.
Speciale aandacht is gewijd aan de strijd
tegen de verzanding en dichtslibbing van
de havens en waterwegen en de soms in
genieuze oplossingen die onze voorouders
daarvoor vonden.
Dit fraai uitgevoerde boek is de moeite
waard voor degenen die geinteresseerd
zijn in de zeegeschiedenis en cartografie,
maar ook in de regionale geschiedenis.