JAN DE
PRENTENKNIPPER
HET GASTHUIS
14
Foto onder: de I7e eeuwse gang in het Gasthuis.
Links de portaalboog, waarachter het trappenhuis.
Foto ca I 935, collectie Gemeentearchief.
Nu, 1990 is het dan zover. Er wordt 'nu es
wat aan het Gasthuis gedaan'. De nieuwe be
stemming archiefbewaarplaats met bijbehoren
de kantoor-, studie- en publieksruimten is een
heel gelukkige keuze geweest van de gemeen
te. Niet alleen het archief is een bron voor his
torisch onderzoek, ook het gebouw zelf geeft
de tastbare, bouwkundige weergave van een
stukje stadsgeschiedenis. De archivaris kan
staks aan de bezoekers niet alleen het notulen
boek van het Arm-, Gast- en Weeshuisbestuur
laten zien, maar vertellen: "Kijk, hier vergader
de de regenten, en daar woonde de binnen-
moeder van het tehuis en hiernaast verrichte de
chirurg zijn operaties." Drie-dimensionale, tast
bare geschiedenis dus.
Een bijzonderheid bij de restauratie is verder
dat enkele bouwfragmenten, die nu in onderde
len in het Stedelijk Museum opgeslagen liggen
weer opnieuw worden gebruikt en verwerkt in
het interieur. Hieronder o.a. het poortje dat nu
toegang geeft tot de grote zaal op de begane
grond van het museum. Dit kwam oorspronke
lijk uit het Gasthuis en gaat dus nu weer terug.
Een koppeling tussen archief en museum, die
straks op enkele tientalle meters van elkaar ko
men te liggen, ligt eveneens voor de hand en
zal het onderzoek in beide collecties en biblio
theken vergemakkelijken.
Terugdenkend aan die werkweken in het
Gasthuis: het was niet echt aangenaam. Het
vuil, de rommel, de centimeters grote zwarte
spinnen, die in het museum Iguana niet zouden
misstaan, maar anderzijds net boeiende om
zo'n tastbaar stuk geschiedenis te bestuderen.
Een kleurig doorkijk-prentje in een oude Bijbel.
Een bladwijzertje met Elias, het Paradijs,
Abrahams offer of Jonas en de vis. Hebt u ze
wel eens gezien? Honderden Zeeuwen beza
ten zulke knipsels en hebben ze aan hun kinde
ren nagelaten. Waar kwamen die vrolijke ge
verfde en simpel uitgesneden prentjes
vandaan? De overlevering is vaag: ene Jan de
Prentenknipper had ze gemaakt in de vorige
eeuw. 't Was een mismaakte marskramer. Deze
Jan met z'n bijnaam is bekend geweest van
Zeeuws-Vlaanderen tot Tholen en overal heeft
hij mensen blij gemaakt met een godsdienstige
prent, een kleurige 'hofstede-prent' of een grote
zegenwens om aan de muur te hangen.
Hij kwam bij Hervormden en Afgescheidenen,
Gereformeerden onder 't Kruis en volgelingen
van Ds. Budding, maar evengoed bij Rooms
Katholieken. ZelFwas hij Hervormd en zo thuis
in de Heilige Schrift, dat hij bekende en onbe
kende verhalen, zelfs Psalmen heeft uitgebeeld.
Geletterd was hij niet, want zijn schrift zit vol
schrijffouten. Maar in zijn eenvoud was hij een
ijverig getuige van de Heere.
Wie was deze ambachtsman en volkskunste
naar? Kort geleden is zijn ware naam ontdekt:
Jan Huiszoon, en hij leefde van 1799-1 870.
Worden we daar nu veel wijzer van? Jazeker,
want alleen daardoor is het mogelijk om zijn
spoor door Zeeland te volgen in de oude be-
