DE FRIESE STAARTKLOK
22
tragisch einde voor de gehele Nederlandse
uurwerkindustrie, wat we nooit teboven zijn ge
komen.
Voor het dateren van een Friese staartklok kan
men het best uitgaan van de uitvoering van de
plaatijzeren wijzerplaat, indien die tenminste
niet later opnieuw is beschilderd. Hiervoor wor
den de volgende regels wel gehanteerd. De
vroegste klokken zijn met veel bladgoud ver
sierd en vaak zorgvuldig beschilderd, terwijl
de plaat met voorsteekpennen is bevestigd.
Rond 1800 wordt de ondergrond meestal
blauw met een witte cijferranal Rond 1850
gaat men de hoeken groen schilderen. Hierop
wordt dan een geperst koperen plaatje beves
tigd. Nog later wordt de beschildering grover;
midden in de cijferring ziet men meermalen
twee in het zwart geklede figuurtjes op een
wolk. Deze stellen geloof en liefde voor.
Aan de hand van deze criteria zullen alle drie
hiervoor genoemde klokken van ons museum
Wijzerplaat Friese staartklok met op de kap Atlas-fi
guur en bazuinende engeltjes. Collectie S/VIV
Wijzerplaat Friese staartklok met in zwart uitgevoer
de figuurtjes Geloof en Liefde, in hel midden van de
plaat.. Collectie Stedelijk Museum Vlissingen.
niet vroeger zijn gemaakt dan tweede helft
19e eeuw, zodat mijns inziens de inventarislijst
kan worden bijgesteld. Ik wil verder niet dieper
ingaan op de techniek en opbouw van het uur
werk zelf, maar weet uit ervaring dat vaak de
vraag wordt gesteld: wat hoort er nu eigenlijk
op de kap van de klok te staan. Het blijkt uit
onderzoek dat de vroegste klokken werden ge
tooid met drie uit hout gedraaide balustervormi-
ge 'vazen', meestal beschilderd of verguld, of
wel twee bazuinblazende engelen op de
hoeken en een Atlas-figuur in het midden. Deze
horen van linden- of Derkenhout gesneden te
zijn. Later giet men deze beeldjes van alumini
um of tinalliage. Door hun grofheid van gieten
een mooie klok onwaardig. Bij de latere typen
vindt men zeer vaak wit latoen koper geperste
schildjes, die door hun bonte beschildering een
kermis-achtige indruk maken.
Over het uiterlijk van de kasten, mechaniek en
soorten hoop ik een volgende keer iets te schrij
ven.
