DE KAPERS-
TOCHT VAN
CORNELIS
EVERTSEN
16
(alias Keesje de Duivel)
DOEKE ROOS
des oordeels over de zee te zwalken. Zijn
spookschip voer, volgetuigd, dwars door an
dere schepen heen, als de aankondiger van
naderend onheil.
De oorsprong van de Vliegende Hollander, de
naam voor zowel de vervloekte kapitein als
voor zijn onheispellende spookschip, ligt
waarschijnlijk buiten Nederland. De eerste
schriftelijke verwijzingen naar de Vliegende
Hollander zijn van Engelse oorsprong. Walter
Scott o.a. noemt het spookschip rond 1800 in
gedichten. Voetnoten verwijzen naar in om
loop zijnde zeemansverhalen. Misschien
dankt schipper Van der Decken zijn ontstaan
wel aan de jaloezie en toch ook grote be
wondering van de Engelse zeelui in de 17e
eeuw voor de Nederlandse zeelui, die in die
periode, onze Gouden Eeuw, vele successen
boekten.
Het bekende gedicht The Rime of the Ancient
AAariner, 1798, van Samuel Taylor Coleridge
vertoont veel parallellen met de sage van de
Vliegende Hollander. Een zeeman roept het
noodlot over zich af door een albatros neer te
schieten. In deze vogels huizen de zielen van
verdronken zeelieden. Onheil dus voor het
schip en de bewuste zeeman:
Instead of the cross, the Albatross
About my neck was hung.
Het gedicht beschrijft hoe de zeeman na veel
ellende voor schip en bemanning tot inkeer
komt en leert inzien hoe mooi Gods schep
ping eigenlijk is. Hij is gedoemd voortaan van
streek naar streek te reizen om de mensen zijn
verhaal te vertellen en hen te leren Gods
schepping te respecteren. Wie hem ontmoet is
daarna nooit meer dezelfde maar zal als 'A
sadder and a wiser man" voortleven.
Van The Rime of the Ancient AAariner zijn ver
talingen van Anthonie Donker uitgegeven in
1929 en in 1954.
Vooral in de jaren twintig en dertig van deze
eeuw verschenen veel Nederlandse variaties
op het Vliegende Hollander thema: romans
gedichten. Een volledige lijst ga ik niet noe
men. Wel wil ik Slauerhoff vermelden, in
wiens Eldorado verscheidene 'Vliegende
Hollander gedichten' voorkomen. Een vrij re
cente bewerking van het thema is het toneel
stuk Ia Paloma, 1987 van Louis Ferron, spe
lend in 1945 en gebaseerd op het libretto
van Wagners Der Fliegende Hollander.
Deze bijdrage is niet meer dan een verken
ning. Het voert te ver het thema van de
Vliegende Hollander hier uitgebreider te be
handelen. Wel wil ik nog vermelden dat het
thema van de Vliegende Hollander al om
streeks 1900 is bewerkt tot kinderboek door P.
Visser. In de jaren vijftig is de bewerking van
P. de Zeeuw vaak herdrukt in de serie Oud
Goud. Ook in strips werd de sage gebruikt: De
avonturen van kapitein Rob. Willy Vondersteen
en Walt Disney gebruikten het gegeven even
eens I
Deze tocht vond plaats tijdens de der
de Engelse oorlog 1672-1674). Een
oorlog tegen Engelsen en Fransen, die
het beiden op de Republiek hadden
gemunt. Wederom nam het kleine ge
west Zeeland het initiatief voor een ex
peditie van groot formaat; een kaperex
peditie die wat betreft de instructies wel
leek op die van Crijnssen. Het was ook
nu weer de Zeeuwse raadspensionaris
Pieter de Huybert die dit vermetele plan
op tafel bracht.
