BESPIEGELINGEN
22
mode van die tijd, wordt hier en daar een wa
terpartij aangelegd. Deze zal worden gevoed
door water uit een diepe put d.m.v. een pomp
bovengronds. Het blijkt aan echter dat men
water vanuit een put slechts tot een hoogte van
maximaal 10 meter kan oppompen. Wat men
ook doet, het lukt niet.
In samenwerking met andere geleerden wor
den thans door Galilei proeven uitgevoerd
door middel van een glazen buis van ca 1 1 m
lengte, die in een gebouw verticaal wordt op
gesteld. Deze buis staat in een bak met water.
Aan de bovenkant wordt een zuigpomp opge
steld, en zie, men kan het water ook nier niet
hoger oppompen dan 10 m hoogte. Boven in
deze buis ontstaat een luchtledig of vacuüm.
Dan ontdekt men dat het niveau van het water
in het verloop van de tijd boven in de buis in
hoogte varieert.
Een dergelijke ontdekking kan men in deze tijd
nauwelijks openbaar maken, zeker niet in
Italië. Het wordt gezien als toverij en ook ge
leerde koppen van mensen die zich bezig hou
den met toverij zitten bedenkelijk los op hun
romp. Het is Torricelli die in 1644 de proef
doet met een glazen buis gevuld met kwik, een
materiaal met een vele malen hoger soortelijk
gewicht dan water. Nu blijkt dat het kwik op
een hoogte van 76 cm boven het niveau van
de kwik in de bak blijft staan.
Dit is een veel handelbaarder materiaal en het
heeft bovendien het voordeel dat het niet ver
dampt. Door een schaalverdeling aan te bren
gén achter de met kwik gevulde buis kan men
regelmatig aflezen wat de variaties in de kwik
hoogte zijn. Pas nu ontdekt men dat een hoge
re stand van het kwik gepaard gaat met goed
weer, en een lage stana regen en wind brengt.
Dit is de geboorte van de barometer in zijn eer
ste vorm, met de zgn. buis van Torricelli.
Een praktisch bezwaar van deze manier van
meten is dat de hoogte van het kwik slechts en
kele centimeters fluctueert, wat de aflezing
moeilijk maakt. Het is te danken aan de
Nederlandse geleerde Christiaan Huygens (die
ook het slingeruurwerk uitvond) dat de nauw-
keurigjheid aanmerkelijk wordt verbeterd. Van
De zgn. bakbarometer met midden de buis van
Torricelli en links en rechts de 'buizen van
Huygens". Gedateerd tussen 1800 en 1810.
Collectie Stedelijk Museum Vlissingen.
