DIERICK RUYTERS
ZEEUWS WEGVOORBEREIDER VAN DE
WESTINDISCHE COMPAGNIE
f -
3
TOORTSE
DOEKE ROOS
In 1623 verscheen een boek met als titel
'Toortse der Zee-vaert'; de schrijver was de
Zeeuw Dierick Ruyters. Het werd gedrukt en uit
gegeven door de Vlissingse drukker en 'boeck-
vercooper' Marten Abrahamsz van der Nolck.
Ruyters doet hierin verslag van zijn vele reizen
naar Brazilië en West-lndië, naar Guinea en
Angola. Hij draagt zijn geschrift op aan prins
Maurits en de Staten-Generaal en het zal
moeten dienen als gids voor de zeeman die de
kusten bezuiden de 'Tropicus Cancer' (kreefts
keerkring) bezeild. Hij adviseert om toch vooral
zijn boek op "de voyage mede te nemen, als
sijnde beter gevonden weghen te volghen". In
detail geeft hij aan wat zoal de moeilijkheden
zijn die men kan tegenkomen op genoemde
kusten, niet alleen waar het de vaart betreft,
maar ook de gesteldheid van het land en de
mensen die er wonen.
Hij leidt zijn verhaal in met een gedicht aan de
'zeevarende man', waarin hij nog eens op zijn
Zeeuwse afkomst terug komt. Hier volgen enige
regels.
"Comt herwaerts, staet wat stil, spert open uw
gesicht.
"Ghij suit door dese Toorts, en corte tijdt ver-
ligcht,
"Bekennen Clip en Banck, Rivieren, Havens,
Reeden.
"En wat u enigszins can helpen en beleeden,
't Is met een rauwe pen, goed ronts, goed
Zeeuws geset.
"Nochtans vol dienst en nut, voor die daer wel
op let.
Zijn verslagen zijn van groot belang geweest
voor degenen die na hem genoemde kusten
hebben bezocht en daarom behoort hij tot de
"actieve verkenners die het ontstaan van eene
West-Indische Compagnie hebben mogelijk
gemaakt". De verslagen van de eerste reizen
onder de vlag van de WIC tonen aan dat men
gebruik gemaakt heeft van de adviezen van
deze Zeeuwse verkenner. Dit niet alleen vooi
wat betreft de te volgen routes maar ook de
soort lading die werd meegenomen. Het 'leven
en bedrijf' van de Middelburgse zeeman-schrij
ver Dierick Ruyters, als de wegvoorbereidei
van de WIC, wordt later aangeboden aan de
Zeeuwse regenten en bewindhebbers van de
WIC.
Ruyters behoort tot de zeldzame zeelieden die
de pen met gelijke vaardigheid hanteren als
het stuurwiel. Ook was hij een verdienstelijk
kartograaf en maakte kaarten van kust- en rede
DER
ZEEVAERT.
Ötn te beseylen de Custen gheleghen bezuyden den
Tropicus Caturi, ais Brasttiat, West-ZwUm^ Gaima,
en Angöia, Stc.
9 y
TOT rZJSS/.VGS/iLT.