'Ten exempel'
Voorbeelden van rechtspraak in Vlissingen van de late Middeleeuwen tot
de Franse tijd In vroeger tijden stond de rechtspraak dichter bij de bevolking
dan nu het geval is. Van centralisatie was immers nog geen sprake; ieder dorp of
stad had wel z'n bemoeienis met 'Vrouwe Justitia'. Lijkt het in onze humanitaire
samenleving erop dat de rechten van de verdachte cq. veroordeelde voorop staan, in
de periode waarin onze voorbeelden zich afspelen ging het primair om vergelding
en het stellen van een voorbeeld.
Lijfstraffen in de 16de eeuw. Uit de 'Laienspiegel'van Tengler. Houtsnede.
Tot de Franse tijd was er nog geen sprake
van 'scheiding van machten'. Bestuur, recht
spraak en wetgeving ging vaak hand in
hand. Natuurlijk de Verlichting had in de
18e eeuw zijn intrede gedaan. Montesquieu
had zijn boek L'esprit des Lois met daarin
opgenomen zijn trias politica reeds geschre
ven (1749). De toepassing liet echter nog
even op zich wachten.
In dit artikel wil ik een aantal voorbeelden
van rechtspraak geven binnen het Vlissings
rechtsgebied. Als aanzet tot deze voorbeel
den moet echter eerst iets verteld worden
over de organisatie van de rechtspraak in
Zeeland in het algemeen en Vlissingen in het
12
bijzonder. Als eindpunt is de Franse tijd
gekozen omdat die periode het einde bete
kende van de stedelijke bemoeienis met de
rechtspraak.
Organisatie
'Aan de basis voor de rechterlijke organisatie
op de Zeeuwse eilanden stond de ambachts
heerlijkheid, een gebied waarbinnen de
(ambachts)heer het bestuur, het rechter
schap en de bevoegdheid tot het stellen van
regels had'. De rechtspraak was te onder
scheiden in hoge en lage jurisdictie. Van lage
jurisdictie was sprake als het gerecht
bevoegd was in de berechting van civiele
Den Spiegel, juli 1995
