zwaar beladen, anders waren we van de ene
kant van de trap naar de andere gewaaid.
Onze helmen met sjaals vastgebonden. Naar
beneden de trap afdalend lag het schip net
1,5 meter van onze standplaats. Maar we
konden de leuning van de trap van het schip
vastpakken en zo op het schip stappen. Ik
had het trotse gevoel dat ik de zeereus met
één hand naar me toe trok. Het omgekeerde
was natuurlijk het geval, de trap kwam naar
het schip. Toen we de eerste pakken aan
boord hadden, kwam er hulp van de beman
ning. Ze hadden met dit weer zó vroeg geen
bezoek verwacht.
Onlangs kwam Fourdraine op een Chinees
schip met 45 man aan boord, dat geen toe
stemming kreeg om te vertrekken. Men
beschikte over één doosje aspirine en een
half doosje hansaplast! De kapitein vond
aanvulling van geneesmiddelen niet nodig,
omdat iedere zieke genezen werd door acu-
Miniatuur van een apotheek uit de franse vert
aling van een Chirurgia handschrift van Roger
van Salemo uit de 13de eeuw.
Sloan manuscript 1977. British Museum
London
punctuur. Geen argument voor de Scheep
vaartinspectie, men mocht niet uitvaren
voor alles wettelijk in orde was. Hier was
dus haast geboden.
Een schip uit Rusland werd hier geheel
bevoorraad, voer naar Moermansk en kwam
3 a 4 weken later weer in de Vlissingse
haven. Bij controle bleek, dat alle genees
middelen verdwenen waren. In Rusland ver
kocht. (1 doosje aspirine, dat in Nederland
5,50 kost, brengt in Rusland op de zwarte
markt gemiddeld 10,= is 16,= op).
Behalve in hun apotheek zijn de meeste apo
thekers in hun vestigingsplaats ook op ander
gebied bezig geweest. Al in 1947 bleek, dat
men in Zeeland heel moeilijk bevoegde
onderwijskrachten kon krijgen. Zij werden
in heel Nederland gevraagd en Zeeland, nog
in opbouw, was niet aantrekkelijk. Van de
Sande was officieel bevoegd scheikunde te
doceren en daar kwam men bij de
Zeevaartschool al spoedig achter. Hij is als
leraar scheikunde enige jaren aan deze
school verbonden geweest.
Er was een schreeuwend tekort aan apothe
kersassistenten, dus vanaf 1947 tot 1988 -
toen er een officiële opleiding voor assisten
ten te Goes werd opgericht - heeft hij zelf
leerlingen voor het staatsexamen apothe
kersassistent opgeleid. Naar schatting zo'n
50 leerlingen, waarvan vrijwel iedereen
slaagde.
Ook is hij gecommitteerde geweest bij de
universitaire apothekersexamens te Leiden.
Tot zijn 70e jaar heeft hij zitting gehad in de
staatsexamencommissies te Leiden, Den
Haag en Rotterdam, waar hij door de jaren
heen zo'n 700 kandidaten heeft geëxami
neerd.
In 1960 was hij medeoprichter van de afde
ling Zeeland van de Koninklijke Nederland
se Maatschappij ter bevordering der
Homeopathie in Nederland. Op 16-11-1992
speldde de landelijke voorzitter van de Kon.
Ver. Homeopathie Nederland Van de Sande
de "erespeld" op.
Vanaf de oprichting op 15-6-1970 maakte
apotheker Van de Sande deel uit van het
18
Den Spiegel, januari 1996
