19 dito
3 libra oleum rosarum, 0-10-0
1 1/2 libra unguentum rosarum, 0-6-0
2 libra unguentum citrinum, 0-5-4
1 1/2 libra unguentum rosarum, 0-6-0
1 1/2 libra witten heunich, 0-1-0
24 dito
1 1/2 libra terebintyen, 0-1-011
een half loot van den besten soffraen, 0-1-8
eenen stoop wondranck met diversche cruy-
den ende
droogen met witten wyn, versonden na
ordonnantie van den chirugyn, 0-4-0
1 libra unguentum rosarum, 0-4-0
een half loot soffraen van noorden, 0-1-8
2 oneen fyne mirrhe, 0-3-012
1. Een cataplasma is een brijomslag, dat
voor gebruik tot op lichaamstemperatuur
werd verwarmd.
2. Met de afkorting lb wordt waarschijnlijk
het woord libra bedoeld, het Latijn voor
pond. Een medicinaal pond: 12 ons; dit
pond was waarschijnlijk gebasseerd op
het oude Romeinse pond van 12 ons.
Geneverbesyen zijn jeneverbessen
3. Kruitnagels werden vaak gebruikt tegen
kiespijn.
4. Genadekruit. Dodoens zegt over dit kruit:
'dit cruydt leydt uyt den lijfue ende jaeght
af van onder ende van boven niet alleen
de taye fluymen ende de slijmerighe maer
oock de galachtighe dicke vochtigheden.;
sy is oock goedt om de wormen des buyeks
om te brenghen ende uyt den lijfve te drij
ven (geciteerd uit: Paul van Dijk,
Volksgeneeskunst in Nederland). Een
emplaster is een pleister.
5. Gebrande aluin, een desinfecterend mid
del.
6. Een voedzame zalf.
7. Laurierolie tegen kneuzingen en ook
schurft.
8. Teer zalf of trekzalf.
9. Een zalf bereid uit rozenolie.
10. Jeneverbessen.
11. Van de terpentijnboom, veelal als wond-
balsem gebruikt.
12. Mirre werd vaak gebruikt als spoelvloei-
stofofom wonden te desinfecteren.
Bronnen
Paul van Dijk, Volksgeneeskunst in Nederland en
Vlaanderen, (Deventer 1981)
M.P. de Bruin, 'Robert Sidney, gouverneur van
Vlissingen 1588-1616', Archief; Vroegere en latere
mededelingen voornamelijk in betrekking tot
Zeeland, 1968 p. 49 - 56
•J.M. Verhoeff, De oude Nederlandsche maten en
gewichten, (Amsterdam 1982)
H. de Schepper, 'De katholieke Nederlanden van
1589 tot 1609', Algemene Geschiedenis der
Nederlanden (AGN) deel 6 p. 284 - 291 (1979
Bussum)
Gedrukte notulen van de Staten van Zeeland: 16
augustus 1602, 28 juli 1603, 6 augustus 1603, 7
december 1603, 14 april 1604, 29 april 1604, 10 mei
1604, 26 mei 1604
Rijksarchief in Zeeland, Archief Rekenkamer van
Zeeland, inv.nr C 318.
Gemeentearchief Vlissingen:
Archief Hervormde gemeente Vlissingen, inv.nrs
K481, K486, K532, K783 en K784
W. de Bruine, Inventaris van het archief der gemeen
te Vlissingen, inv.nrs 237, 5488 en 5492.
Gildenarchieven, inv.nrs 123 en 127.
Met dank aan Michiel Snoek van apotheek
van de Sande voor het verklaren van enig
potjeslatijn en Laurens Priester van het
Rijksarchief in Zeeland te Middelburg voor
het onder de aandacht brengen van deze
unieke bron.
26
Den Spiegel, januari 1996
