Wanneer is het Carmelieten-klooster te Vlissingen gesticht
Breda, 4 October 1995.
Ingezonden brief van: J. de Jong.
Als men de geschiedenis van het Carmelieten-klooster te Vlissingen wil beschrijven, en
men wil het stichtingsjaar noemen, dan volstaat men met: "omstreeks 1410..."
ofongeveer 1410....of "circa 1410....".
In practisch alle bronnen wordt de stichtingsdatum zo vermeld.
Ook Schoengen in zijn "Monasticon Batavum" deel IIIpag. 127geeft als stichtings
jaar op 1410. En ook de prior van het Vlissingse klooster Henricus Hex in zijn brief
aan de Brugse prior Hyeronymus van Dadezeele in 1503, waarin hij de stichting ver
meld, schrijft "Circa annum Domini millesimum qaudringentesimum decimum....",
dus ook "omstreeks 1410".
Maar voor een goed begrip eerst het volgende:
Het Vlissingse klooster behoorde niet tot de zeer grote middeleeuwse Carmelieten-pro-
vincie Germania Inferoir, waaronder het huidige Nederland viel. Deze provincie
omvatte uiteindelijk 36 kloosters, o.a. Haarlem, Woudsens, Schoonhoven, IJlst,
Utrecht en Oudorp.
Het Vlissingse klooster echter, dat gesticht is vanuit het klooster te Brugge, maakte
deel uit van het Vicariaat Vlaanderen en na het Westerse Schisma van de provincie
Francia.
In de 18e eeuw heeft een pater Carmeliet Norbertus a S. Juliana 1710-1757; in de
wereld Norbertus Hermans, geboren te Brussel), een geschiedenis van de Carmelieten-
kloosters in Nederland samengesteld, getiteld:"Batavia Desolata Carmelitana"Dit
werk kennen we uit het handschrift van de Carmeliet Constantius a S. Petro (1698-
1768); in de wereld Constantius de Nayer, eveneens geboren te Brussel. Dit hand
schrift is in 1937 in druk uitgegeven in "Analecta Ordinis Carmelitarum"In dit
handschrift uit de Antwerpse Bibliotheek, met een fotocopie ervan in de U.B van
Nijmegen staat ook weer "circa 1410....!
Er bestaat (bestond van Pater Constantius a S. Petro nog een hanschrift getiteld:
Belgium Elianum sive compendium Chronologicum Ordinis Carmelitani in Belgio
dat de kloosters van het Vicariaat Vlaanderen beschreef en, omdat Vlissingen vanuit
Brugge gesticht was, ook het klooster te Vlissingen. Mijn aandacht werd op dit werk
gevestigd door de Carmeliet Ferdinant Boute van het Carmelietenklooster te
Haasrode bij Brussel. Toen hij mij dit berichtte, had hij het handschrift vóór zich lig
gen. In Cap. I, paragraaf 1. no.15 stond het volgende, uit het Latijn vertaald:
Het Vlissingse klooster op het eiland Walcheren in het graafschap Zeeland en in het
bisdom, voorheen Utrecht, nu vanaf het jaar 1559 onder het bisdom Middelburg. Het
is gesticht in 1408 bij goedvinden van de zeer edele heer Bodewijk De Santon, van de
stad Vlissingen de wereldlijke heer, en van de Hoog Eerwaarde Heer Wigerd
Gerrardijns, Abt van het Klooster van de Praemonstratenser Orde in de stad
Middelburg. Het klooster is gesticht uit een hospitaal of ziekenhuis van de armen,
gelegen in een plaats die men doorgaans noemt Den Stoppelmeet"Toen ik mij later
wendde tot de archivaris van het klooster te Haasrode kreeg ik te horen, dat pater
Boute door de Duitsers was gefusileerd en al zijn bezittingen geconfisceerd waren. Het
handschrift, dat hij genoemd had, was niet te vinden. Ik had er graag een fotocopie
van gehad. Dit handschrift, nogmaals, besprak de Carmelietenkloosters in het huidi
ge België en blijkbaar ook het vanuit Brugge gestichte klooster te Vlissingen. Is het
boud om aan te nemen, dat dit handschrift het stichtingsjaar juister weergeeft, dan
het handschrift, dat de Nederlandse provincie beschrijft Dan zou dus nu de zinsnede:
"omstreeks 1410..." en dergelijke vervangen kunnen worden door: "In 1408
30
Den Spiegel, januari 1996