Waarom Sint Jacob De apostel Jacobus en zijn broer Johannes waren eenvoudige vissers aan het Meer van Tiberias. Zij lieten hun vader en hun vis sersboot in de steek toen Jezus hen toeriep hem te volgen en voortaan mensen te van gen. Omdat het middeleeuwse Vlissingen leefde van de haringvangst kun je je voor stellen dat de keuze van Jacob "de visser" als schutspatroon erg tot de verbeelding van de gelovigen sprak. Maar daar kwam nog iets bij. In die tijd, begin 1300, was Jacobus de Meerdere een heel populaire heilige. In Spanje bloeide de legende dat het stoffelijk overschot van de apostel Sint Jacob op mysterieuze wijze bij kaap Finisterre in Noordwest Spanje aan land was gebracht en daar was begraven. Op die plaats ontstond een geliefd bede vaartsoord, Santiago (Spaans voor Sint Jacob) de Compostela. Na Jeruzalem met de Heilige Grafkerk, en Rome met het graf van Petrus onder de Sint Pieter, had nu ook Spanje een apostelgraf op eigen bodem, en daar werd dankbaar gebruik van gemaakt. Santiago werd het meest bekende pelgrims oord voor West-Europa in de middeleeuwen. In Spanje zelf was Sint Jacob langzamer hand uitgegroeid tot een ware volksheld. Spanje probeerde al eeuwen zijn grondge bied te heroveren op de Moren (Moslims), die zich in Zuid Spanje hadden genesteld, en in die strijd vormde Sint Jacob een bezie lend Christelijk symbool. Volgens de verha len zou hij in deze godsdienstoorlog vaak te hulp snellen als een ridder op een wit paard wat hem de bijnaam bezorgde Santiago Matamoros, Sint Jacob de Morendoder. Zo zie je hoe een apostel voor het Spaanse kar retje werd gespannen. Nieuw-Vlissingen groeide voorspoedig en bleef, voor zover we weten, twee eeuwen rustig en trouw aan de kerk van Rome en aan de Koning van Hispanje. Daarna begon het te gisten. De Reformatie kreeg in Vlissingen veel aanhang. Verschillende ver zoeken aan de stadsregering om het nieuwe Gasthuis buiten de wallen als bedehuis te mogen gebruiken kregen geen gehoor. Dat leidde tot een uitbarsting tijdens de Beeldenstorm in 1566. Dat het er in Vlissin gen nog gematigd aan toe ging blijkt uit het feit dat de schippers het beeld van Sint Christoffel uit hun kapel in de Sint Jacobskerk in veiligheid mochten brengen. Daarna werd er nog onderhandeld over teruggave van de geroofde kerkschatten. In 1568 en 1570 trachtten de Watergeuzen zich al meester te maken van de stad, maar dat mislukte. Op de eerste Paasdag in 1572 riep de priester die de Paasmis celebreerde de gelovigen op om in opstand te komen tegen de Spaanse dwingelandij. "Aprilletje zes verloor Alva zijn fles". Het sein tot de opstand werd dus door de katho lieke priester in de Sint Jacobskerk gege ven! Uiteraard werd de kerk later in gebruik genomen voor de protestantse eredienst. In het verdere verloop van de tachtigjarige oor log ging de strijd om de staatkundige vrij heid steeds meer hand in hand met de strijd om de godsdienstvrijheid. De Protestanten werden tot ketters uitgeroepen, en in Spanje werd Sint Jacob het symbool van de strijd tegen de Moren en de ketters. Dat maakte het steeds moeilijker in Sint Jacob de beschermheilige van de stad te blijven zien, vooral toen de Spaanse Inquisitie steeds gruwelijker vormen begon aan te nemen. Men probeerde voortaan de Sint Jacobskerk de Groote Kerk te noemen, maar zoals u weet: zonder succes, want iedere Vlissinger spreekt nog van de Sint Jacobskerk en Sint Jacobsstraat. We krijgen ook de indruk dat men na de omwenteling in 1572 het Roomse verleden zo snel mogelijk wilde verlooche nen. De bedevaarten naar Santiago de Compostela, met de volle aflaat die men daarmee kon verkrijgen, en allerlei andere privileges waarvan de Rooms-Katholieke kerk zich toen bediende, werden grondig uit gebannen. Dat kan de reden zijn dat er van bedevaar ten vanuit Vlissingen niets beschreven staat. Wel is bekend dat een notaris vanuit Goes per schip op bedevaart ging naar Santiago. Ook in Veere zijn enkele gitten pelgrimsinsingnes (de zogenaamde Aza- baches) uit Santiago gevonden, wat bete kent dat welgestelden uit Veere daar ter bedevaart gingen. Door zijn regelmatige veerdienst met Spanje moet ook zeker Vlissingen een etappeplaats zijn geweest in de pelgrimsroute naar Santiago, maar bewijzen ontbreken. Den Spiegel, januari 1997 3

Tijdschriftenbank Zeeland

Den Spiegel | 1997 | | pagina 5