selven soldat gecommen ten huuse vanden
deponent ende heeft willen zyn billet hebben,
't welc hy deponent nyet geven en wilde, seg-
gende 'gae wy by [naar] de burchemeesters,
indien zy zegge dat ie 't u geve, ic zal 't u ghe-
ve'. Waertoe hy eerst vulveerdich oft gewïl-
lich was, maer daernaer, hy heeft nyet willen
gaen. Zoe dat hy deponent dier raedt van
eeneghe alleene anderen burgers gegaen is
die t'samen stonden voor der bierdraeghers
winkel. Ende henlieden verthoocht hebbende
hoe den voorseiden soldaat met 't voorseide
logement te vreden geweest hebbende, ende
naerderhant droncken zynde wilde t' zyn
huuse in zyn camerken liggen, zoe hebben
hem de burgers voor antwoorde gegeven dat
zy hem nyet en wisten te helpen ende dat zy
zelve geen voecht [ze waren niet bevoegd]
ende waeren, maer hebben hem gewesen tot
Glaenders den foerier. Aldaer commende en
heeft hem daer nyet gevonden, maer is gewe
sen tot Jaques de Zwyger, daer hy hem oic
nyet gevonden en heeft, maer heeft den ven-
derich ongesproken ende hem zyn belanc
geseyt, daerop den venderich zeyde 'waerom
en zoudt ghy hem nyete hebben, ghy moet
hem hebben'. Waerop hy deponent antwoorde
'hadde hy met het logement nyet te vreden
geweest, ic zoude hem gelogiert hebben gelyc
als andre'. Ende zoe is hy deponent naer
huus gegaen ende siende in de nyeustrate dat
de straete vol volcx was is hy deponent deur
het Groenewout van achter in zyn huus
gecommen, alwaer hem zyn huusvrouwe
geseijt heeft hoe denselven soldaat haer twee
oft drie kinnebacslagen gegeven hadde en
dat hy 't tot Adolfs al in sticken gesmeten
hadde [Adolf Constant, koopman en poorter,
was de buurman van Jan Broer], Ende dat
hy des deponents jonghen, van ontrent 12
jaeren oudt, met een blooten poignaert [dolk]
achter ten huuse uutgedaecht hadde zoe dat
die [de zoon van Jan Broer] tot Frans
Martens is geloopen zynde om hem te salue
ren, is aldaer van hem selven gevallen. Ende
zoe is hy deponent vooren in de duer gegaen
ende heeft in zyn tasse gegaen om 't billet te
langhe ende hem 't selve te geven, maer hoor
de met dien dat het volck riep 'Jan wacht u
den schelm zal u stekenhy trect zynen poig-
naart. Waerop is hy deponent achterwaert
geweke, ende duer dien middel en het rumoer
toegecommen ende hy deponent en heeft den
voorseiden soldaat nyet meer gesien. Maer
hem is geseyt van den gebuuren wonende by
het voorseide logement hem by den deponent
gewesen, dat hy gisteravent met zijn begage
van daer gegaen is.
Segt dat toen den soldaat hem poochde te ste
ken, zoe seyden eeneghe daer om staende, jae
ghy schelm zoudt ghy den man verradelic
steken'. Hy siende dat het volck op hem [de
soldaat] wilde, is van daer gegaen. Ende het
volck is zoe te hoope geloopen ende de solda
ten van gelycken. Ende breeder [meer] en
weet hy nyet. Affremerende zyn depositie
warachtich te zyn ende heeft die geteekent
met zyn merck. Gevraecht zynde oft hy gesien
heeft dat eeneghe van de bootsgesellen ofte
poorterne eenich ghescut ofte bassen hebben
willen gebruucken tegens de crysluyden,
secht dat hy gedurende den oploop gecomen
is op de strate ende heeft gesien twee bootsge
sellen (hem onbekent) draghen een cleyn
stuxken geschuts commende van de
Nyeuwendyck duer 't slop van den Nyeu
strate, ende seydent daerop een tonne. Ende
en weet voorts nyet wat daer voorts mede
gedaen is geweest.
Deze voorbeelden uit een totaal van 15
folio's tellend relaas over het in de stad ont
stane oproer was brandstof voor de gebeur
tenissen van 6 april 1572, De aanvang van
de bouw van de citadel op de plaats waar
een broodnodige, nieuwe haven gepland
was, die naast het verdedigen ook als
dwangburcht zou moeten dienen, de gods
dienstonvrijheid en het grote aantal troe
pen, dit alles was genoeg kruit, dat op 6
april alleen nog maar moest worden aange
stoken.
Bronnen:
Stadsarchief,
inv.nrs 131, 243, 265 en een voorlopig geïn
ventariseerd handschrift, inv.nr 29
H.G. van Grol,
'Vlissingen rukt zich los' in: Vlissingsche
Courant, 6 april 1922
C. Rooze-Stouthamer,
Hervorming in Zeeland, (Goes 1996)
Den Spiegel, januari 1998
5
