helaas niet meer aanwezig in het Alge
meen Rijksarchief. Ik vermoed dat van
hogerhand voor een stenen toren is geko
zen en dat Harder samen met ingenieurs
van het loodswezen tot dit ontwerp is
gekomen. In de stenen kustlichttoren is
gietijzer gebruikt ter ondersteuning van
de vloeren, een methode die ook al bij de
kustlichttoren van Haamstede was toege
past. De kustlichttoren van Texel werd tij
dens de Tweede Wereldoorlog zo zwaar
beschadigd dat er na de oorlog een nieuwe
betonnen lichttoren om de oude toren
werd gebouwd.
Vanaf 1867 werden er in Nederland even
geen nieuwe kustlichttorens ontworpen,
maar voor Harder lag het werk niet stil.
Voor het voormalige Oost-Indië was in
1859 een grootschalig plan opgesteld om
in vijfentwintig jaar vijftig kust- en haven
lichten op te richten. Om niet af te dwalen
zal in dit artikel alleen even stil worden
gestaan bij twee opmerkelijk kustlicht
torens. In 1867 ontwierp de bouwkundige
de 48 meter hoge kustlichttoren voor het
eiland Noordwachter. Twee jaar later
kwam Harder met een tweede ontwerp, de
50 meter hoge kustlichttoren voor
Boompjeseiland. Deze twee torens kunnen
met recht gewaagd van ontwerp genoemd
worden. De torens zijn open van construc
tie. In het midden bevindt zich een centra
le kolom of kuip omgeven door twaalf ijze
ren jukken, die de toren stevigheid moet
bieden.
De achterliggende gedachte voor een open
constructie lag in het feit dat deze torens
per schip naar de koloniën verscheept wer
den en daarom de vervoerskosten niet te
hoog mochten zijn. Een open constructie
kostte minder materiaal dan een gesloten
kustlichttoren en was dus lichter. Nog
nooit had een Nederlandse bouwkundige
zo'n hoge open kustlichttoren ontworpen.
Overigens bleef het bij deze twee kust
lichttorens. Harder ontwierp voor het
voormalige Oost-Indië in totaal zo'n acht
grote kustlichttorens en een onbekend
aantal lichtbakens. Na het overlijden van
Harder werden er door Van Loo nog eens
zeven van Harders ontwerpen uitgevoerd.
In 1875 werden er in Nederland twee
nieuwe kustlichten gebouwd namelijk in
Scheveningen en in Westkapelle. In 1878
werden er drie nieuwe kustlichttorens
opgesteld, twee in IJmuiden en een bij
Den Helder. De laatste kustlichttoren van
12
Harder werd op Ameland opgericht. De
voltooiing van deze kustlichttoren heeft
Harder niet meer kunnen meemaken.
Het lichtbaken op de boulevard
Harder heeft in de jaren dat hij bouwkun
dige was veel gedaan om de kustverlich-
ting in Zeeland te verbeteren. Een van zijn
eerste taken was het opvullen van de hia
ten in de kustverlichting op Walcheren,
Schouwen en Goeree. Later maakte het
nieuwe Kanaal door Walcheren nieuwe
Lichtopstand op Boulevard de Ruyter,
1999 (foto Douuoe Hoendervanger)
lichten aan de mondingen in Vlissingen en
Veere noodzakelijk. Ook werden er om de
scheepvaart op de Westerschelde veiliger
te maken tientallen nieuwe, door Harder
ontworpen lichtbakens opgesteld bij o.a.
Bath, Borsele, Neuzen, Walsoorden, Hoe-
dekenskerke, Hontenisse, Wemeldinge en
Hansweert.
In 1874 werd tot de bouw besloten van een
ijzeren kustlichttoren aan de dijk bij
Westkapelle om samen met het licht op de
oude kerktoren een geleidelicht te vormen.
Deze kleine kustlichttoren was de eerste
ronde gietijzeren toren uit Harders carriè
re en is een van zijn mooiste werken.
Waarom ontwierp Harder een ronde toren?
Den Spiegel, juli 1999
