stukken uit de 'Grote Oorlog'. Zo wordt
voor 1939 de Eerste Wereldoorlog ge
noemd. Immers, een tweede wereldbrand
met een dergelijke omvang wordt dan nog
voor onmogelijk gehouden.
De angst dat het Suez-kanaal aangevallen
zal worden, heeft directe gevolgen voor de
schepen van het neutrale Nederland, va
rend op Nederlands-Indië. Vanaf januari
1916 wordt de lijndienst op Nederlands
Oost-Indië verlegd via Kaap de Goede
Hoop en Engeland (afbeelding 1). In plaats
van de normale vier weken, zijn de schepen
nu ongeveer acht weken onderweg. Later,
vanaf april 1917, tijdens de onbeperkte
duikbootoorlog worden ook schepen van
neutrale landen door de Duitse onder
zeeërs aangevallen. De Indië-boten varen
dan van Java via Singapore, Kobe en Ho
nolulu naar San Francisco en daarna via
dezelfde route weer terug. Van de USA-
westkust naar de oostkust gaan passa
giers, post en goederen per trein om van
daar weer per schip via Engeland in
Nederland te arriveren. Engelse censuur-
merken op de brieven zijn de stille getui
gen van de omweg die de post moet maken.
De afgebeelde Lloyd brieven zijn illustra
ties uit een turbulente tijd en vertellen elk
hun eigen geschiedenis. Het is historie
mede geschreven door bij de KMS gebouw
de schepen.
De opdracht voor KMS-bouwnummer 90, het s.s. Sindoro, wordt zo'n honderd jaar geleden,
op 9 juni 1898 van de Rotterdamsche Lloyd ontvangen. Op 22 maart 1900, in het jaar dat de
16
Den Spiegel, juli 1999