Frappant is dat door een tussentijdse aar
zeling van enkele seconden bij de bom-
menrichter van de leidende groep BG 305
een klein deel van de projectielen langs
het Marnixplein en de Noordbeekseweg
(voorheen Zandweg) zijn gevallen en de
rest vanaf het hof Noordbeek, rond het hof
Triton tot over de Ter Poorteweg bij Der
Boede. (zie kaart 1)
Ervaringen op de grond
Op de mooie zomeravond van donderdag
19 augustus 1943 ging ik iets na half
zeven met een vriendje en mijn jongere
broer in de richting 'Abeele' langs de
Nieuwe Vlissingseweg. Wij woonden hal
verwege het 'Wissel', waar vroeger de
trams elkaar passeerden en de
Abeelseweg. We liepen naar een plaats
waar gewoonlijk veel jongeren elkaar ont
moetten, omdat daar ruimte was om weg
kruipertje te spelen of andere spelletjes te
doen. Met z'n drieën gingen we met opzet
wat verder weg van het doelengebied bij
Vlissingen omdat ik vier dagen eerder, op
zondagavond, vanachter het veerhuis aan
het kanaal bij de Abeel de bominslagen
had gezien bij de Keersluisbrug toen daar
bommen werden afgeworpen.
De angst of men wel zou overleven, die in
de oorlogsjaren altijd latent aanwezig was,
werd plotseling heel actueel, want tegelijk
met de sirene die voor luchtalarm loeide,
was er zwaar vliegtuiggeronk. Voordat we
het op een lopen zetten, zag ik een man
naar de lucht wijzen waar de bommenwer
pers vanuit het oosten aankwamen.
Ze vlogen betrekkelijk laag tegen een hel
dere blauwe hemel en blonken in de laag
staande zon. De man riep ons opgewonden
toe dat we naar binnen moesten komen.
Mijn vriend en ik aarzelden even, maar
renden naar de bunker op het kruispunt,
(zie letter A op kaart 3)
Mijn broer vluchtte wel het huis in. In de
sprint naar onze schuilplaats hebben we
nog een joch uit de buurt meegetrokken,
dat in z'n wanhoop naar huis wilde.
Meer struikelend dan lopend doken we de
ingang van de bunker binnen terwijl het
vliegtuiggeronk werd overstemd door de
knallen van het luchtafweer en het ont
ploffen van bommen in de verte.
Het inferno
Toen we in de nis van de gang naar de
inwendige kamer dicht tegen elkaar
gedrukt stonden, ving een angstaanjagend
gehuil aan van een gierende bommenre
gen. Ik kan mij in heel m'n leven geen
moment herinneren waarop ik banger was
dat ik dit niet ging overleven. Die doods
angst was zo verschrikkelijk intens dat je
adem werd afgesneden en het werd nog
erger toen de explosies en het gedreun van
inslaande bommen steeds maar heviger
werden. De bunker schudde of het een nie
tig bouwwerkje was. Pas toen de knallen
en het geweld weggeëbd waren kwam ik
weer tot bezinning. Mijn vriend had m'n
arm blauw geknepen, terwijl hij gilde van
angst. Ik had in de donkere kamer staan
kijken naar het plafond, in de verwachting
dat ik daar elk moment het daglicht zou
gaan zien. Ik meende dat meerdere bom
men op de bunker vielen, daarom voelde ik
aan m'n gezicht of ik bloedde.
Buiten viel een immense stilte en er kwa
men wolken stof binnen. In de natuur was
geen dier dat nog enig geluid durfde
geven. Een sterke geur van kruitdamp
drong onze neuzen binnen. Behoedzaam
verkenden we de gang naar buiten. Het
daglicht was gereduceerd tot een vale
bruine schemering. Helemaal naar buiten
durfden we niet uit angst voor een tweede
aanval. Vanuit de bunker zagen we de
ravage aan de omliggende huizen en de
stofwolken die langzaam wegdreven.
Een Duitse schildwacht die aan het
kanaal een overzetponton bewaakte,
strompelde binnen en hield met een hand
het bebloede uniform op zijn buik vast. Hij
was door een scherf getroffen. Uit nabijge
legen woningen stroomden huilende men
sen toe, verward en apathisch door de or
kaan van geweld. Een vrouw had een pan
met gekookte melk en bekers bij zich,
maar weinigen hadden dorst ondanks de
stofwolken.
Terug in de realiteit
Eindelijk drong tot me door dat mijn broer
het huis aan de Vlissingseweg binnenge
vlucht was. M'n vriend en ik durfden ech
ter niet bij de bunker weg, zeker niet toen
er opnieuw een vaag vliegtuiggeronk te
horen was. Dit betekende wel even paniek
onder de mensen bij de toegang, maar
gelukkig vervaagde het geluid snel.
Burgers of militairen in zwarte overalls
kwamen uit de richting Middelburg en
6
Den Spiegel, oktober 1999
