Dorpen en steden op Walcheren voor
circa 1300
Een deel van de lezing door prof. dr. P.A. Henderikx voor de Vereniging Vrienden van het
Stedelijk Museum en het Gemeentearchief Vlissingen gehouden op dinsdag 16 november
1999.
Dames en heren,
Het is mijn bedoeling u vanavond iets te vertellen over het ontstaan van dorpen en steden
op Walcheren. En dat betekent dat het vooral gaat om de periode tussen ca. 1000 en 1300,
een tijd waarin heel veel gebeurt, de bevolking zeer sterk toeneemt, parochies en ambachten
worden gevormd, en haast alle dorpen ontstaan die er ook nu nog zijn; en bovendien ziet
men voor 1300 al duidelijke tekenen van stedelijke ontwikkeling.
Landschap en bodemgesteldheid
In de Romeinse tijd, dus zo tijdens de eer
ste eeuwen van onze jaartelling, is het
mondingsgebied van de Schelde voorna
melijk een veengebied, beschermd door de
Oude Duinen, en doorsneden door beschei
den riviertakken. Dan volgen vanaf circa
300 enige eeuwen
van overstromingen,
waarin het mondings
gebied van de Schelde
voor zover valt na te
gaan praktisch ge
heel ontvolkt raakt.
In het veen worden
kreken uitgeschuurd
die vervolgens allengs
met klei en zand wor
den opgevuld, zodat
de zogenaamde kreek
ruggen ontstaan.
Tussen de kreekrug
gen, in de poelgebie-
den, wordt het veen
met een kleilaag
overdekt. Heel dui
delijk is dat te zien
op de prachtige bo-
demkaart van Wal
cheren die eindjaren
veertig is gemaakt
door Bennema en
Van der Meer bij de
Stichting voor Bodemkartering in Wage-
ningen. Al deze afzettingen tezamen vor
men het oude land, de oude kerngebieden
van de Zeeuwse eilanden.
Circa 600 zijn delen van het gebied zover
opgeslibd dat er weer mensen kunnen wo
nen. Maar ook nadien worden delen van
Vereenvoudigde bodemkaart van Walcheren (tekening naar Bennema Van der Meer)
Legenda: 1. kreekruggen, 2. klei- op veengronden, 3. jonge duinen (oude duinen), 4. laat
middeleeuwse afzettingen, 5. burgen, 6. parochiekerken, 7. huidige stedelijke bebouwing.
4
Den Spiegel, januari 2000