7
Z
afbeelding 2
De drie verticaal aan
eensluitende tegels in
afbeelding 1 hebben op
hun achterzijde elk in
de rechterbovenhoek de
hoofdletter Z en in de
rechter onderhoek
respectievelijk de cijfers
1,7 en 13. Deze wijze
van eenzelfde hoofdlet
ter geplaatst in de rech
terbovenhoek en een
opklimmend cijfer in
de rechter onderhoek is
kenmerkend voor een
Rotterdamse tegelbak
kerij.
en Z13. De tegel met nummer één zal
altijd in een onderhoek geplaatst zijn ge
weest. Bij een nummering van links naar
rechts en van onder naar boven betekent
dit dat wij in het geval van de drie tegels
van afbeelding 1 te maken hebbben met
een tableau van oorspronkelijk zes tegels
breed en in ieder geval drie rijen hoog.
Omdat ook nog een tegel met op de achter
zijde Z24 bewaard was gebleven (afb. 3),
moet het complete tableau in ieder geval
vier horizontale tegelrijen groot zijn ge
weest. In het schema van afbeelding 4
hebben wij het totale tableau weergege
ven, met de van links naar rechts en van
onder naar boven oplopende nummering.
De in het depot aangetroffen tegels zijn ge
arceerd.
Het op de achterzijde gebruiken van een
hoofdblokletter in de bovenhoek, die ver
volgens voor het gehele tableau hetzelfde
blijft, en het schrijven van een cijfer in de
z
Z
Z
Z
Z
19
20
21
22
23
Z
15
Z
14
Z
15
Z
16
17
z
18
Z
Z
Z
w
Z
7
8
9
10
11
12
Z
Z
Z
z
z
Z
1
2
3
4
5
6
afbeelding 3
De achterzijde van de
tegel die zich op afbeel
ding 1 rechts boven
bevindt. Het getal 24
geeft aan dat bij een
tableau met een breedte
van zes tegels in ieder
geval vier horizontale
tegelrijen moeten heb
ben bestaan.
onderhoek is specifiek voor in Rotterdam
vervaardigde tegeltableaus. De wijze van
afbeelden, de fijnheid van uitvoering van
de schildering op de voorzijde en de dikte
van de tegel, plaatsen het blauwe tegelta
bleau in het laatste kwart van de zeven
tiende eeuw. Door deze specifieke wijze
van schilderen bestaat er veel overeen
komst tussen het incomplete tableau uit
het depot te Vlissingen en een compleet
tableau van Cornells Boumeester in het
Museum Boijmans Van Beuningen te Rot
terdam (afb. 5).
Als Cornells Boumeester niet zo conse
quent zijn tegeltableaus aan de voorzijde
had gesigneerd, zou hij even onbekend zijn
gebleven als alle andere plateelschilders
uit de Hollands-Utrechtse regio. Opval
lend is, dat, in tegenstelling tot bij de Hol
landse en Utrechtse plateelbakkerijen, de
laatste jaren van de Friese plateelbakke
rijen zoveel kennis is vergaard. In Fries
land is men inmiddels vrij ver gekomen
met betrekking tot het toeschrijven van de
daar gemaakte faience producten. Men
slaagde in het afgelopen decennium bin
nen het Friese product een duidelijk onder
scheid te maken tussen wat werd gemaakt
in Harlingen, Makkum, of Bolsward. Het
werd zelfs mogelijk per Fries bedrijf be-
afbeelding 4:
Schema gereconstrueerd Boumeester
tableau. Wanneer iedere tegel om zijn
eigen as wordt gedraaid, vindt de numme
ring plaats van links naar rechts en
vervolgens van onder naar boven. In de
rechter bovenhoek steeds dezelfde hoofdlet
ter, in de rechter onderhoek het opklim
mende cijfer, komend vanaf 1, hier gaande
naar 24. De tegels, die zich in het depot
van het StedelijkMuseum te Vlissingen
bevonden, zijn gearceerd.
16
Den Spiegel, april 2000
